Madhyam vrutti vachuribhyamlankrut Siddhahemshabdanushasan Part 02

SR No.: 004402
Original Sutra Author: N/A
Author: Rajshekharvijay
Publisher: Shrutgyan Amidhara Gyanmandir
Total Pages: 646
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari
File Size: 17 MB

Page 259

उकण-अनप्रत्ययविधानम् ] मध्यमवृत्त्यवचूरिसंवलितम् / लुप्रभृतयस्तु औणादिकाः / तथा कृपालुहृदयालू | (म्) अपलाषुकं नीचसाङ्गत्यम् ,अभिलाषुकः, उत्पामत्वर्थीयान्तौ // 37 // तुकं ज्योतिः, उपपादुका देवाः // 41 // डौ सासहि-वावहि-चाचलि-पापतिः / / 52 / 38 // अव०-एवं प्रपातुका गर्भाः / शीलाद्यधिम० वृ०-एभ्यः शीलादौ सत्य? 'सहिवहि- कारसूत्रेषु सर्वत्र सूत्रार्थेषु “शीलादी सत्यर्थे वर्त्तमाचलिपतीनां यदन्तानां दो सति यथासंख्यमेते नाद्धातोः" इति सर्वत्र योज्यमलिखितमपि / / 4 / / निपात्यन्ते / अत एव वचनात् किरपि। सास 'भूषा-क्रोधार्थ-जु-सृ-गृधि-ज्वल-शुचश्चानः ह्यते इत्येवंशील:=सासहिः, एवं वाह्यते वावहिः, चाचल्यते चाचलिः, पापतिः // 38 // // 5/2 / 42 // म० व०-भूषार्थेभ्यः, क्रोधार्थेभ्यः, जुसगृअव०-पनीपत्यते इत्येवंशीलः पापतिः, | धिज्वलशचिभ्यो लषपतपदिभ्यश्च शीलादौ सत्यर्थे निपातनबलान्यागमाभावः / / 38 / / 'अनः' स्यात् / भूषार्थाः,- भूषणः,मण्डनः, प्रसासत्रि-चक्रि-दधि-जज्ञि-नेमिः / / 5 / 2 / 39 // धनः / क्रोधार्थाः,-क्रोवनः, कोपनः, रोषणः / जु,म. वृ०-एते शीलादौ सत्यर्थ 'कृतद्विवचना जवनः, सरणः, गर्द्धनः, ज्वलनः, शोचनः, लष,डिप्रत्ययान्ता निपात्यन्ते' / सरतीत्येवं शील:= अभिलषणः, पतनः, अर्थस्य पदनः, एवं ग्रन्थस्य सनिः, चिक्रिः, दधिः, उजज्ञिः, "नेमिः / / 39 / / पदनः, पदनः क्षेत्राणाम् // 42 // अत्र०-करोतीत्येवंशीलश्चक्रिः / दधाती- अव०-'भूषा च क्रोधश्च भूषाकोधावौँ येषां त्येवंशिलो= दधिः / जायते जानाति वा= जज्ञिः। / ते च ते जुश्च सृश्चेत्यादि / भूषयतीत्येवंशीलः / *नमति= नेमिः, द्विवचनाभाव एत्वं च निपात- उजु इति सौत्रो धातुर्वेगाख्येक संस्कारे वर्तते, वेगानात् // 39 // ख्यस्तु चलनस्य हेतुरेव,न तु चलनम् ;तेन चलनार्थाशूकम-गम-हन-वृष-भू-स्थ उकण // 5 / 2 / 40 // भाषादुत्तरेण न प्राप्नोति इति इह सूत्रे जुग्रहणं कृतमित्यर्थः। *पदेरिदित्त्वात् उत्तरेण 'इडितो व्यम० वृ०-शीलादौ सत्यर्थे एभ्य 'उकण' स्यात् / ञ्जना०' (5 / 2 / 44) इत्यनेनैव सिद्धे सकर्मकार्थमत्रो. शारुकः, [एवं प्रशारुकः शरः) 'कामुकः, आगामुकः पादानं कृतम् / पद्यते इत्येवंशील:=पदनः // 42 / / निजगृहम, धातुकः, आधातको व्याधः. वर्षकः. प्रवर्षको मेघः, भावुकः, प्रभावुकः क्षत्रियः, स्था चल-शब्दार्थादकर्मकात् // 5 / 2 / 43 // युकः प्रमत्तः, 'उपस्थायुको गुरुम् , गुणानधिष्ठा- ___ म० वृ०-'चलनार्थात् शब्दार्थाच्च धातोः युकः // 40 // शीलादौ वर्तमानादकर्मकात्पर 'अनः' स्यात् / चल- अव०-'एवं कामुकी रिरंसुः, कामुका या तीत्येवंशील:=चलनः, कम्पनः, चोपनः,र चेष्टनः / इच्छां विना कामयते, कामुका अन्यस्य स्त्रियो भव शब्दनः, रवणः, आक्रोशनः / अकर्मकादिति किम् ? न्ति / २'आत ऐः कृत्री' (4 / 3 / 53) इति ऐः // 40 // पठिता विद्याम् // 43 // लष-पत-पदः / / 5 / 2 / 41 // अव०-'चलनार्थात् शब्दार्थाच कीदृशाद् ? म० वृ०--योगविभाग उत्तरार्थः / एभ्यः अकर्मकात् इति विशेषणं ज्ञातव्यम् / अकर्मकात् शीलादौ सत्यर्थे 'उकण' स्यात् / अपलषतीत्येवंशील- | इति कोऽर्थः ? अविद्यमानकर्मकात् अथवा अविव * कारिकावल्याः "संस्कारभेदो वेगोऽथ स्थितिस्थापकभावने" इति कारिकां पश्यन्तु /