Madhyam vrutti vachuribhyamlankrut Siddhahemshabdanushasan Part 02

SR No.: 004402
Original Sutra Author: N/A
Author: Rajshekharvijay
Publisher: Shrutgyan Amidhara Gyanmandir
Total Pages: 646
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari
File Size: 17 MB

Page 258

198] श्रीसिद्धहेमशब्दानुशासन [अ० 5 पा० 2 सू० 32--37 म० वृ०-एभ्यः शीलादौ सत्य? 'स्नुः' स्यात् शृ-बन्देरारुः // 5 / 2 / 35 // स्थास्नुः, ग्लास्नुः, म्लारनुः, पक्ष्णुः, 'परिमाणुः, म० वृ०-शीलादौ सत्यर्थे शत्रन्दिभ्यां पर क्षेष्णुः // 31 // 'आरुः' स्यात् / शरारुः, विशरारुः, वन्दारुः // 35 // अव०-'धूगौदितः' (4 / 4 / 38) इति विकल्पेन इट्प्रत्यये 'परिमार्जिष्णुः' इत्यपि प्रयोगो मन्तव्यः / अव०-शणातीत्येवंशीलः शरारुः, विशीर्यते 'परिमाणुः' इत्यत्र पूर्व ( ? पूर्व) गुणः, पश्चात् | इति कर्मकर्तरि वा // 35 // 'मृजोऽस्य वृद्धिः' (4 / 3 / 42) इत्यनेन वृद्धिः / / 31 / / / दा-ट्धे-सि-शद-सदो रुः // 5 / 2 / 36 / / त्रसि-गृधि-धषि-क्षिपः कः // 5 / 2 / 32 // म० वृ०-शीलादौ सत्यर्थे दारूप वे-सि शदम० वृ०-एभ्यः शीलादौ सत्यर्थे 'क्नुः' स्यात् / | सद्धातुभ्यो 'रुः' स्यात् / दारुः, वे, धारुः, त्रस्नुः, गृध्नुः, धृष्णुः, क्षिप्नुः / / 32 / / 3 सेरुः, शद्रुः, "सद्रुः // 36 // सन्-भिक्षा-ऽऽशंसेहः // 5 / 2 / 33 // अव0-१'दाधेसी'-ति सूत्रे धेग्रहणात दारूपाः म० ०-शीलादौ सत्य; वर्तमानात् सन्प्र सर्वेऽपि धातवो गृह्यन्ते,न दासंज्ञाः / अत एव दारुः इत्यस्य ददातीत्येवंशीलः, एवं दयते, यच्छति, द्यति त्ययान्ताद्धातोमिक्षाशसिभ्यां च पर 'उः' स्यात् / दाति, दायति इत्येवंशीलो दारुः इत्यादिवाक्ये चिकीर्षुः, भिक्षुः, आशंसुः // 33 // रुप्रत्ययः कृतोऽस्ति / कथं तर्हि द्यति तत् इति दारु काष्ठम् ? उच्यते, अत्र औणादिकः कर्मणिरुप्रत्ययः / प्रव०-आशंसित्यक्त 'आङः शसह इच्छा तथा २धयति इत्येवंशीलो धारुर्वत्सो मातरम् / याम्' इत्यस्य आत्मनेपदिनः उदितो भ्वादेरेव ग्रह सिनोतीत्येवंशील: सेरुः / ४शीयते इत्येवंशीलः णम् , न तु 'शंसू स्तुतौ च' इति भ्वादेः परस्मैपदिन =शदः / 'सीदति इत्येवंशीलः सद्र: / एभ्य इति इत्यस्य, 'शंसू स्तुतौ च इत्यस्य आङ योगस्य अनि किम् ? दधातीत्येवंशीलो दधिर्गाः // 36 // यतत्वात् / / 3 / / विन्द्विच्छू / / 5 / 2 / 34 // शीङ-श्रद्धा-निद्रा-तन्द्रा--दयि-पति-गृहि--स्पहे. म० वृ०-शीलादी सत्यर्थे वेत्तेः इच्छतेश्च पर रालुः // 5 / 2 / 37|| 'उप्रत्ययः' यथासंख्यं नकारोपान्त्यछकारान्तादेशौ' म. वृ०-एभ्यः शीलादी सत्यर्थे आलुः स्यात्। (च) नित्यन्ते / विन्दुः, इच्छुः / कथमपां शेते इत्येवंशील:=शयालुः, श्रतपूर्वो धाग् , श्रद्धत्ते= विदुः ? बिन्देरौणादिक उः // 34 // श्रद्धालुः, निद्राति निद्रायति वा=निद्रालुः, तत् द्राति ' द्रायति वातन्द्रालुः, निपातनाद् दस्य न् , तन्द्रा इति सौत्रधातुर्वा; दयालुः,पतयालुः, गृप्रव०-१ विदक ज्ञाने' वेदनशीलो विन्दुः / एषणशील इच्छुः / 3 विदु अवयवे' विद्, 'उदितः हयालुः, स्पृहयालुः // 37 // स्वरान्नोऽन्तः' (4 / 4 / 98) विन्दुः, 'भृमृतत्सरितनि अव०-"द्रांक कुत्सितगतौ' ' स्वप्ने' अत्र धन्यनिमनिमस्जिशीवटिकटिपटिगडिचच्यसिव द्वयोरपि ग्रहणम् / पतण गतीच। गृहणि ग्रहणे / सित्रपिशस्वृस्निहिक्किदिकन्दीन्दिविन्द्यन्धिबन्ध्यणि- ४स्पृहण ईप्सायाम् / पतिगृहिस्पृहयो धातवश्चौरालोष्टिकुन्थिभ्य उ:' (उणा०७१६) इत्युणादिसूत्रेण / दिका अदन्ताः, अथवा पतिगृही धातू सौत्रौ इकाराउप्रत्ययः // 34 // न्तौ ज्ञातव्यौ / मृगयालुः, लज्जालुः, ईर्ष्यालुः, शला