Madhyam vrutti vachuribhyamlankrut Siddhahemshabdanushasan Part 02

SR No.: 004402
Original Sutra Author: N/A
Author: Rajshekharvijay
Publisher: Shrutgyan Amidhara Gyanmandir
Total Pages: 646
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari
File Size: 17 MB

Page 251

अद्यतनी-शस्तनीविभक्तिविधानम् ] मध्यमवृत्त्यवचूरिसंवलितम् / वर्तमाने अपरोक्ष एवातीते प्रत्ययः स्यात् / परोक्षे / व्यामिश्रणे च सति भूतेऽर्थे धातोः परतो-'ऽद्यतनी' त्वतीते परत्वान् परोक्षाविभक्तिः स्यादिति उभयो- | स्यात् / अगमाम घोषान , अपाम पयः, रामो वनरप्यर्थः संगृह्यते इति भावः, तेन पपाचेति वक्त- मगमत् ; सतोऽप्यत्र विशेषस्याविवक्षा,यथा अनुदरा व्ये पपाच इति वाक्ये पेचिवान् इति सिद्धम् / उप- | कन्यारे / व्यामिश्रे,-अद्य ह्यो वा भुक्ष्महि / विशेषासेदिवान , प्रसेदिवान , निषेदिवान् इत्यपि॥२॥ विवक्षेति किम् ? आगच्छाम घोषान , अपिबाम पयः, रामो वनं जगाम // 5 // वेयिवद-ऽनाश्वद-ऽनूचानम् // 5 // 2 // 3 // _म० वृ०-एते शब्दा भूतेऽर्थे 'कसुकानान्ताः' प्रव०-'आदिशब्दात् परोक्षपरिग्रहः / २(एकर्तरि वा निपात्यन्ते। ईयिवान् , उपेयिवान् / | वम् ) अलोमिका एडका // 5 // अनाश्वान् , अनूचानः। 'पक्षे-अगात्२, उपागात् ; उउपैत् , “उपेयाय; 'नाशीत् , नाभात् , नाश; रात्रौ वसोऽन्त्ययामास्वप्तर्यद्य / / 5 / 2 / 6 // अन्ववक् , 'अन्ववोचत् , १०अनूवाच // 3 // म० वृ०-रात्रौ भूतेऽर्थे वसतेस्तन्या एवाअव०-“पक्षे', कोऽर्थः ? वावचनात्पक्षे पवादोऽद्यतनी स्यात् , अन्त्ययामास्वप्तरि-स चेदर्थो यस्यां रात्रौ भूतः तस्या एवान्त्ययामं व्याअद्यतन्यादयोऽपि / 2 अगात् ', 'इण्क् गतौ'अद्यतनीदिः, सिच् , 'इणिकोर्गा' (44 / 23) इति सूत्रेण प्याऽस्वप्तरि कर्तरि वर्त्तते, अद्यतेनैवान्त्ययामेइणो गादेशः, 'पिबैतिदा० (4 / 3 / 66 / इति) सिचो नावच्छिन्नेऽद्यतने चेत् प्रयोगो भवति, नाद्यतनालुप् / उ उपैत् ', इण् , ह्यस्तनीदि, 'एत्यस्तेर्वृद्धिः' न्तरे / अमुत्रावात्सम् / राज्यन्त्ययामे तु मुहूर्त(४।४।३।।इति) ऐ। ४उपेयाय' (अत्र) परोक्षा / “ना मपि स्वापे ह्यस्तन्येव,-अमुत्रावसम् // 6 // शीत', अत्र 'अशश भोजने'(इति) अश् ,नम् पूर्वम्, अद्यतनी, 'स्वरादेस्तासु' (4 / 4 / 31) इति वृद्धिः प्रव०-अन्त्यश्वासौ यामश्च अन्त्ययामः, 'आ'। 'नाश्नात् ', अत्र ह्यस्तनी। "नाश' इत्यत्र पाश्चात्यप्रहर इत्यर्थः,स्वपिति इति स्वप्ता,न स्वप्ता= परोक्षा। 'अन्ववक्', ह्यस्तनी-दि 'व्यञ्जनादः अस्वप्ता, अन्त्ययामेऽस्वप्ता=अन्त्ययामाऽस्वप्ता,तस्मिदेः सश्च दः (4 / 3 / 78) इति दिलोपः / अन्वयोचत्', न अन्त्ययामाऽस्वप्तरि, पश्चिमप्रहरे चैत्रे कर्त्तरि अद्यतनी, 'शास्त्यसू०' (3 / 4 / 60 / इति ) अन, जाग्रति सतीत्यर्थः / यस्तन्यादिविषयेऽपि अद्यत'श्वयत्यसू०' (4 / 3 / 103) वोच। 10 अनूवाच' इत्यत्र नीप्राप्त्यर्थम् 'अद्यतनी' इति सूत्रं कृतम् / २अद्य, परोक्षा, 'यजादिवशवच०' (4 / 1172) इति अभ्यासे कोऽर्थः तेनैवान्त्ययामेनेत्यादि। न्याय्ये रात्रेवृत् 'उकारः' / निपातनस्य इष्टविषयत्वात कत्तु / रन्त्ययामे उत्थितम् जागरितं चैत्रं प्रति मैत्रः प्राह,रन्यत्र 'अनुक्तम' इत्याद्येव // 3 // क्ष भवानुषितः ? चैत्रो मैत्रं प्रत्याह, हे मैत्र ! अद्यतनी / / 5 / 2 / 4 // अमुत्रावात्सम् , इत्यद्यतनीप्रयोगयुक्तिः / / 6 / / म० वृ०-भूतेऽर्थे धातो-'रद्यतनीविभक्तिः' अनद्यतने ह्यस्तनी // 5 // 27 // स्यात् / अकार्षीत् // 4 // म० वृ०-'आन्याय्यादुत्थानादान्याय्याच संवेविशेषाविवक्षा-व्यामिश्रे // 5 // 25 // शनादहरुभयतः सार्द्धरात्रं वाऽद्यतनः कालः, तस्मिम० वृ०-'अनद्यतनादिविशेषस्याविवक्षायां / असति भूतेऽर्थे धातो-'यस्तनी' स्यात् / अकरोत् / /