Madhyam vrutti vachuribhyamlankrut Siddhahemshabdanushasan Part 02

SR No.: 004402
Original Sutra Author: N/A
Author: Rajshekharvijay
Publisher: Shrutgyan Amidhara Gyanmandir
Total Pages: 646
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari
File Size: 17 MB

Page 243

दुध-विण क्विपप्रत्ययविधानम् ] मध्यमवृत्त्यवचूरिसंवलितम् / [183 म. वृ०-मूलविभुजादिशब्दाः ‘कान्ता' यथा- | इन्द्रशर्मा, सुदामा, अश्वत्थामा' ; कचिद्ग्रहणात्केदर्शनं निपात्यन्ते / मूलानि विभुजति मन्दयति / वलादपि धातोर्मन ,- शर्म, [वर्माऽपि] हेम, दामा, (इति) मूलविभुजो रथः, उर्वीरुहो वृक्षः, 'कुमु- पामा / वन ,-- भूरिदावा, घृतपावा, अग्रेगावा, दम् , महीं धरति-- महीध्रः शैलः, उषबंधोऽग्निः , विजावा; [ सर्वत्र 'वन्याङ पञ्चमस्य।४।२।६५ ] अब्ध्र मेघः, "सरसिरुहं पद्मम् , धर्मप्रदः, क्वनिप-- सुधीवा, सुपीवार / केवलादपि,-- कृत्वा, कामप्रदः, "स्वर्गप्रदः, शास्त्रप्रज्ञः, आगमप्रज्ञः कृत्वानौ; धीवा, पीवा / विच-कीलालपाः, शुभंयाः / // 144 // केवलादपि विच् ,-- रेट , रोट् , 'वेट , जागः // 147 // अव०-टिस्युक्त कृता ( 3 / 1 / 49) इति समासार्थमत्र पाठः, अन्यथा 'नाम्युपान्त्यः' (5 / 1 / ___अव०-कनिप् इत्यत्र ककारपकारौ किपित्५४) इति के सिध्यति / उया रोहति इति कार्यार्थौ / 'एवं सुशर्मा, सुतर्मा, पृषोदरादित्वात् वाक्यम् / रकौ पृथिव्यां मोदते = कुमुदं कैरवमु- सस्य तः / 2 (एवं) प्रातरित्वा,प्रातरित्वानौ; कनिप् च्यते / अपो बिभर्ति अब्भ्रम् / “सरसि रोह- भवति / 'मन्वनकनिप०' इति सूत्रे वनिप्प्रत्ययतीति / एवं नखानि मुश्चन्ति-नखमुचानि धनुषि / विषये प्रातरित्वा प्रातरित्वानौ इति प्रयोगौ ज्ञातअन्तर्भूतण्यर्थो वा / काकेभ्यो गूहनीयाः काकगुहा- व्यौ / अत्र च प्रातर , इण्क, (यद्वा) इंक, इक स्तिलाः / 'धर्मा य प्रददाति, कामाय प्रददाति, (वा), प्रातरेति- प्रातरित्वा, प्रातरितः- प्रातरि- . स्वर्गाय प्रददाति, शास्त्रेण प्रजानाति, आगमेन त्वानौ; क्वनिप् , 'हस्वस्य तः०' (4|4|113) इति प्रजानातीति वाक्यानि // 14 // तोऽन्तः / एवमनुमानतः शब्दसिद्धिलिखिता। कर्वदुहेडु घः / / 5 / 1 / 145 // निप् इत्यस्याये इयमवचूरिज्ञेया / ३'रेट्' इत्यत्र 'रुशं रिशंत् हिंसायाम्' (इति) रिश् , विच , गुणः, ___ म० वृ०-नाम्नः पराद् दुहेर्डघप्रत्ययः स्यात् / 'यजसृजः' (2 / 1187) इति शस्य षः, धुटस्तृतीयः' कामान् दुग्धे= [पूरयति] कामदुघा, एवं ध्यान (२।११७६।इति) षस्य डः, 'विरामे वा' (1 / 3 / 51 // दुघा / असरूपत्वात् किम् ,-- कामधुक् / / 145 / / इति) डस्य ट् / “रोट्', 'रुहं जन्मनि' (इति) रुह, * अव०-डुघ इति ककारो (? डकारो)ऽन्त्य विच् , 'हो धुट्पदान्ते' (2 / 1282) हस्य ढः, 'धुटस्वरादिलोपार्थः // 145 / / स्तृतीयः' (2 / 1176) डः, 'विरामे वा' (2 / 3 / 51) इति भजो विण् / / 5 / 1 / 146 // ट् / “वेट्' इत्यत्र विशंत् प्रवेशने' विश् , विच , शेषं पूर्ववत् // 14 // ___ म० वृ०-नाम्नः पराद् ‘भजेविण् स्यात् / अर्द्धभाक् , पादभाक् , दूरभाक् / वकारो विण क्विप् // 5 / 1 / 148 // किपोः सारूप्यार्थः, तेन विविषये न किप्॥१४६।। म. वृ०-[पकारः पित्कार्यार्थः, इकार उच्चारणार्थः] नाम्नः पराद्धातोः 'किप' स्यात् , कचित् / उखेनोप्रव०-'अर्द्ध भजते / पादं भजते / दूर खया वा स्रसते-- उखात्रत् , पर्णवत , शकहूः, भजते / एवं प्रभजते-- प्रभाक् / इकार उच्चारणार्थः / 4 यवलूः, खलपूः, 'अक्षयूः, मित्रभूः, प्रतिभूः' णकारो वृद्धयर्थः // 146 // 'कटचिकीः / केवलादपि,-- १०पाः ['पाः' इत्यत्र मन्-वन्-वनिप्-विच कचित् // 5 / 1 / 147 // 'ईय॑ञ्जनेऽयपि' (4 / 3 / 97) इति साक्षात् व्यञ्जन म० वृ०-"नाम्नः पराद्धातोरेते प्रत्ययाः कचि- प्रतिपत्त्या ईकारो न भवति / ११वाः, १२कीः, गीत, लत्यानुसारेण भवन्ति" / मन् ,- इन्द्रं शणाति= / ऊः, लूः, १४क्रुङ , पक् / तथा १५"सदि' इत्यादि