Madhyam vrutti vachuribhyamlankrut Siddhahemshabdanushasan Part 02

SR No.: 004402
Original Sutra Author: N/A
Author: Rajshekharvijay
Publisher: Shrutgyan Amidhara Gyanmandir
Total Pages: 646
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari
File Size: 17 MB

Page 238

178] श्रीसिद्धहेमशब्दानुशासन - [अ० 5 पा० 1 सू० 116-120 __ मन्याण्णिन् / / 5 / 1 / 116 // त्मानं मन्यते पविंमन्या ; अत्र परतः स्त्रीपुवद्भावं बाधित्वा परत्वात् ह्रस्वो मोऽन्तश्च / यत्र दीर्घान्तं म० वृ०-कर्मणः परान्मन्यतेः 'णिन्प्रत्ययः' | पूर्वपदं तत्र सर्वत्र 'खित्यनव्यया०' (3 / 2 / 111) स्यात / पण्डितं मन्यते बन्धम-पण्डितमानी बन्धोः, इत्यनेन ह्रस्वो मोऽन्तश्च / एवं पट्वीमात्मानं मन्यतेदर्शनीयमानी भार्यायाः // 116 // पटुमानिनी, विदुषीमात्मानं मन्यते विद्वन्मानिनी, अव०-"पण्डितमानी बन्धोः", बन्धोरणे | णिन् पूर्वेण, ततः 'क्य मानिपित्तद्धिते' (3 / 250) 'कर्मणि कृतः' (2 / 2 / 83) इति सूत्रेण कर्मणि षष्ठी इति सूत्रेण 'वद्भावः / पूर्वेण णिन्नेव / / 117|| भवति / दर्शनीयां मन्यते भार्याम्-दर्शनीयमानी एजेः // 5 / 1 / 118 // भार्याया इत्यत्र 'क्यख मानिपित्तद्धिते' (3 / 2 / 50) म० वृ०-कर्मपरादेजयतेः 'खश' स्यात / इति सूत्रेण पुंषद्भावो भवति // 116 // अङ्गमेजयः, जनमेजयः // 118 // .. कत्तु खश् // 5 / 1 / 117 // प्रव०-एजेः पूर्व णिग्। अङ्गान्येजयते / म. वृ०-'प्रत्ययार्थात्कर्त्तः कर्मणः परान्म- जनमेजयते (इति जनमेजयः) राजा // 118 / / न्यते: ‘खशप्रत्ययः'स्यान / पण्डितमात्मानं मन्यते= पण्डितंमन्यः, विद्वन्मन्यः,२ विदुषिमन्या / अस शुनी-स्तन-मुञ्ज-कूला-ऽऽस्य-पुष्पात् ट्धेः रूपत्वाण्णिन्नपि, पण्डितमात्मानं मन्यते पण्डित // 5 / 1 / 119 / / मानी, विद्वन्मानी / कर्तुरिति किम् ? दर्शनीय- म. वृ०-एभ्यः पराद्धयतेः 'ख' स्यात् / . मानी चैत्रस्य // 11 // 'शुनिधयः, स्तनंधयः, मुञ्जन्धयः, कूलंधयः, आस्य धयः, पुष्पंधयः / / 119 // , अव०-प्रत्यये कृते सति यत्शब्दरूपं निष्पद्यते तेन शब्देन यः चैत्रादिरुच्यते स प्रत्ययार्थः / अव०-'शुनी धयति इति / एवं स्तनं धययदा प्रत्ययार्थश्चैत्रः कर्ता पुरुषः आत्मानमेव न परं | तीति / धे इत्यत्र टकारो ड्यर्थः, तेन शुनीं धयति दर्शनीयत्वादिना गुणेन विशिषं मन्यते तदाऽयं शुनिधयी, स्तनंधयी सर्पजातिः , अत्र क्रियावाचचैत्रः कर्म भवति, चैत्र आत्मानमेव पण्डितं मन्यते, कात् जातिद्वारा की न प्राप्नोति इति टकरणम् न परमिति परमार्थः, तत्र तादृशेऽर्यो ‘कर्तुः खश्' // 119 / / इदं सूत्रं प्रवर्तते / 'मन्याण्णिन्' (5 / 1 / 116) इति नाडी-घटी-खरी-मुष्टि-नासिका-वाताद् ध्मश्च सूत्रं तु गुणसम्पत्त( ? सम्पन्न )परविवक्षायामेव सत्यां प्रवर्तते। विद्वांसमात्मानं मन्यते विद्व // 5 / 1 / 120 // न्मानी, विद्वस्शब्दस्य स्' इत्यस्य * 'पदस्य' म. वृ०-एभ्यः कर्मभ्यः पराद्धमतेर्धयतेश्च (2 / 1189) इति सूत्रेण लुप्यते / (विद्वान् ,) स्त्री | 'खश्' स्यात् / नाडी धमति धयति वा नाडिंधमः, चेत् विदुषी, विदुषीमात्मानं मन्यते विदुषिमन्या, | नाडिंधयः; घटिंधमः, घटिंधयः; खरिंधमः, खरिं'खित्यनव्ययारुषो मोऽन्तो ह्रस्वश्च'(३।२।१११) इति धयः, मुधिंधमः, मुधियः; नासिकंधमः, नासिकंसूत्रेण पूर्वपदस्य ह्रस्वः मोऽन्तश्च ; एवं पवीमा- | धयः; वातंधमः, वातंधयः / / 120 / / / * चिन्त्यमिदम्, “स्त्रस्-ध्वंस्-क्वस्सनडुहो :" (2 / 1 / 68) इति सूशेण सस्य दः, "तृतीयस्य पञ्चमे" इति दस्य नो भवति /