Madhyam vrutti vachuribhyamlankrut Siddhahemshabdanushasan Part 02

SR No.: 004402
Original Sutra Author: N/A
Author: Rajshekharvijay
Publisher: Shrutgyan Amidhara Gyanmandir
Total Pages: 646
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari
File Size: 17 MB

Page 176

116 ] श्रीसिद्धहेमशब्दानुशासनं [अ०४ पा०३ सू० 64-67 अव०- 'ब्र , वर्तमानासि, 'ब्रूगः पञ्चानां / अस्तेश्च सकारान्तात्पर ईत् इति पुनर्व्याख्यानं व्यपश्चाहश्च' (4 / 2 / 118 / इति) रूस्थाने आहे ; सि- थै स्यात् ,सिचद्वारेणैव ईत् भवेत् / 'सः सिजस्ते'स्थाने थः, 'नहाहोर्धतौ' (2 / 1985) इत्यनेन हका- | रिति पाठोऽलीकः स्यादिति ह्यस्तन्या एव 'दिवृ रस्य तकारः // 6 // सिव् ' अस्तेः परो भवति / / 5 / / यङ्-तु-रु-स्तोर्बहुलम् // 4 / 3 / 64 // पिवैति- दा-भू' -स्थः सिचो लुप् परस्मै म० वृ०-यङ लुबन्तात् 'तुरुस्तु' इत्येतेभ्यश्च न चेट् // 4 / 3 / 66 धातुभ्यः पर 'ईत्' स्यात् , व्यञ्जनादौ विति, स च 'परादिः', बहुलं-शिष्प्रयोगानुसारेण / कचिद्वा म. वृ०-एभ्यः परस्य 'सिचो लुप्' स्यात् , बोभवीति, बोभोति; न तीति, नर्नति' / क्वचिन्न, | परस्मैपदे परे, न चेट-लुब्योगे चैतेभ्यो धातुभ्यः वृत् (इत्यस्य) वर्ति, कृ (इत्यस्य) चर्कमि / अन्ये पर 'इट् न' स्यात् / अपात् , अगात् , अव्यगात् , . . तु- वावदीति, लालपीति, रोरवीति (इति) नित्यम् / दासंज्ञ,- अदान , अधात् ; अभूत्, अस्थात् / सिच लोपः परत्वादीतं बाधते / परस्मै इति किम् ? [तुक् वृत्तिहिंसापूरणेषु। टुक्षु रु कुंक् शब्दे ) तुंक् , अपासत पयांसि चैत्रेण / लुकमकृत्वा लुप्करणं स्थातवीति, तौति; ' रु--२रवीति, रौति; स्तु- स्तवीति, निवद्भावाभावार्थम् , तेन- अबोभोद् , अत्र न स्तौति / व्यञ्जनादावित्येव- बोभवानि अबोभवम् , वृद्धिः // 66 // लालपानि, तवानि; रवाणि स्तवानि / वितीत्येवबोभूतः, लालप्तः, स्तुतः; [सर्वत्र तस् ] / अद्वेरित्य अव०-१पिब' इति निर्देशात् 'पां पाने' इति नुवृत्तः 'तुतोथ, तुष्टोय' इत्यत्र न ईत् / / 64|| भौवादिकस्यैव ग्रहणम् ,पातिपायत्यानं ग्रहणम् ,तयोः अव०- (एवं) ' लालपीति, लालप्ति / यङ 'अपासीद्वनं वस्त्र वा' इति प्रयोगः / सूत्रे एतीति तुरुस्तोरिति सत्रे 'यङ' इति सामान्याभिधानेन निर्देशात् 'इक् गतौ"इक स्मरणे इत्येतयोर्ग्रहणम ; यङ लुबन्तस्यैव ग्रहणम् , यङन्तधातोरात्मनेपदि- तयोः 'अगात्'इति उदाहरणम् ; इकोऽध्यात्। 'भू' त्वाद् व्यञ्जनादिवित्प्रत्ययस्यासम्भवात् / यङ- इति निर्देशात् भवतेः, अस्त्यादेशस्य 'भू' इत्यलुबन्तं हि परस्मैपदिनं धातुमाहुः (अदादौ) / यङ- स्यापि ग्रहणम् / दासंज्ञ इति किम् ? अदासीत् लुबन्ताच तिसिवादयः प्रत्यया भवन्ति // 64 // केदारं भोजनं बा // 66 // सः सिजस्तेर्दिस्योः // 4 // 3 // 65 // ट्थे-घा-शा-छा-सो वा // 4 / 3 / 67 // म० वृ०-सिजन्ताद्धातोरस्तेश्च सकारान्तात्परः म. वृ०-एभ्यः 'सिचो लुप् परस्मैपदे वा' 'परादिरीत् ' स्यादिस्योः परयोः / अकार्षीत् , | स्यात् , लुब्योगे एभ्यो नेट्' / अधात् , अधासीत् ; अकार्षीः; आसीत् , आसीः / स इति किम् ? अघ्रात् , अघ्रासीत ; अशात् , अशाली ; अछात्, अदात् , अभूत् / / 65 / / अछासीत ; असात् , असासीन् / परस्मै इति किम् ? अधिषातां स्तनी वत्सेन // 6 // प्रव०-१'आसीत् , आसीः' इत्यत्र ह्यस्तन्या एव दिव , सिव ; न अद्यतन्याः दि,सि; अद्यतन्यां सत्यां अव०-धेः (धातोः) पूर्वेण नित्यं प्राप्ते,शेषेहि वक्ष्यमाणसूत्रेणास्तेः 'भूः' आदेशः स्यात् / किं च / भ्योऽप्राप्ते विकल्पोऽयम् // 67 / / * नन्वत्र 'अस्ते: सि: हस्त्वेति' इति सलोपेऽस्ते: कथं सकारान्तत्वम् ? इति चेद् , न, 'आदेशागमः' इति न्यायेनादावेवाकारागमः।