Madhyam vrutti vachuribhyamlankrut Siddhahemshabdanushasan Part 02

SR No.: 004402
Original Sutra Author: N/A
Author: Rajshekharvijay
Publisher: Shrutgyan Amidhara Gyanmandir
Total Pages: 646
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari
File Size: 17 MB

Page 177

सिचो लुम्विधानम् ] मध्यमवृत्त्यवचूरिस्वलितम् / [117 तन्भ्यो वा 'त-थासि न्णोश्च / / 4 / 3 / 68 // सिचमाश्रित्य वृद्धयादिकार्यप्रतिपत्त्यर्थम् ], तेन __म० वृ०- तनादेर्गणात् 'सिचो लुप्' ते / ५'अवात्ताम् , अवात्तम् , अवात्त;' अत्र सिचि क्रियथासि च प्रत्यये परे 'वा' स्यात् , लुब्योगे 'नकार माणा वृद्धिः सिजभावेऽपि सिद्धा / तथासीत्यनुवर्त्त माने तथग्रहणं व्याप्त्यर्थम् , 'तेन साहचर्य नास्ति / स्य णकारस्य च लुप् ; न चेट्' / अतत, अतनिष्ठ; तथोरिति द्विवचनं यथासङ्ख्यपरिहारार्थम् // 70 / / अतथाः, अतनिष्ठाः; असत, असनिष्ठ; असथाः, असनिष्ठाः / एवमक्षत 2 इत्यादि // 68 / / श्रव०-(एवम् ) 'अभैत्तम् , अभैत्त, अभित्त प्रव०-'तप्रत्यये परे थासप्रत्यये च परे / / इति प्रयोगा ज्ञेयाः / २एवं समस्थित, समस्थिथाः / 'तन्भ्यो वा तथासि न्णोश्च' इति सूत्रे परस्मैपदे इति / 3'आहत, अहथाः'; अत्र 'यमिरमिनमिगमिहनिमनिवृत्तम् ,थास्ग्रहणात् ।थास्साहचर्याञ्च तप्रत्ययोऽ- निवनतितनादेटि क्डिति' (4 / 2 / 55) इति नकारो प्यात्मनेपदसम्बन्ध्येव गृह्यते, तेन- अतनिष्ट यूयमि- लुप्यते / (एवम् ) अच्योष्ठाः। “अवात्ताम्' इत्यादि, त्यत्र ते सिचोऽल्प / २अक्षत'. आदिशब्दात अक्ष- 'वसं निवासे' (इति) वस् , अद्यतन्याः ताम् , तम् , णिष, अक्षथाः, अक्षणिष्ठाः; आर्त, आर्णिष्ट; आर्थाः, त; 'सस्तः सि' (4 / 3 / 92) इति सूत्रेण धातुसकारआर्णष्ठाः; अतृत, अतर्णिष्ट; अतृथाः, अतर्णिष्ठाः; स्य तकारः, तत्पश्चात् पूर्व 'धुडह्रस्वाल्लुग०' (४॥३अघृत, अधर्णिष्ठ; अघृथाः, अघर्णिष्ठाः; अवत, अब- 70) इति सिच लुप्यते, सिचो लुक्यपि स्थानित्वात् निष्ठ; अवथाः, अवनिष्ठाः; अमत, अमनिष्ट; अमथाः, 'व्यञ्जनानामनिटि' (4 / 3 / 45 इति) वृद्धिः क्रियते / अमनिष्ठाः // 68| ६'तेन साहचर्य नास्ति',-यथा 'तन्भ्यो वा तथासि.' सनस्तत्रा वा // 4 / 3 / 69 / / (4 / 3 / 68)............ ... (इति सूत्रे थास साहचर्यात् तप्रत्ययोऽप् ) यात्मनेपदी गृह्यते,......" म० वृ०-सनोतेस्तत्र लुपि [सिचो लुपि] सत्यां (तथा) धुड्ह्रस्वेत्यत्र थप्रत्ययेन सह तप्रत्ययस्य सन्धातोरन्तस्य 'वा आः' स्यात् / असात, असत; साहचर्य न ग्राह्यम् , इ................... (ति परस्मैअसाथाः, असथाः / तत्रेति किम् ? असनिष्ट, अस पदेऽपि 'अभैत्तम्' इत्यादिषु सिचो लुक्, तस्य निष्ठाः / / 69 / / च स्थानिवद्भावाद् 'व्यञ्जनानाम)निटि' (इति) वृद्धिः // 7 // अव०-'असनिष्ट, असनिष्ठाः'; अत्र 'तन्भ्यो वा०' (4 / 3 / 68) इत्यादिना विकल्पेन सिचो लुप् , इट ईति // 4 / 3 / 71 // अत्र सिच् न लुप्तः / / 39 // म० वृ०-इटः परस्य सिचो 'लुक्' स्यादीति धुड-ह्रस्वाल्लुगनिटस्त-थोः / / 4 / 3 / 70 // | परे। अलावीत् , सिचो लुक्यपि स्थानिवदभावात् ___ म० वृ०-धुडन्तात् ह्रस्वान्ताच्च धातोरनिष्टः वृद्धिः; अग्रहीत् / इट इति किम् ? अकार्षीत् // 71 / / 'सिचो लुक्' स्यात्तकारादौ थकारादौ च प्रत्यये . सो धि वा // 4 // 3 // 72 // परे। अभैत्ताम् , 'अभित्थाः ह्रस्व,- अकृत, अकृथाः; आहत, आहथाः / धुड्ह्रस्वादिति किम् ? अमंस्त, म. व०-धातोः सकारस्य 'लुग् वा' स्याद्धकाअमंस्थाः / “अच्योष्ट,- अत्र लुकः परत्वेऽपि नित्य- रादौ प्रत्यये / चकाधि, चकाद्धि; ['हुधुटो हेर्धिः' (4 / त्वात्प्रागेव गुणः / तथोरिति किम् ? अभिसाताम् , - 283) इति हेधिः,] आशाध्वम् , आशाद्ध्वम् ; अभित्सत; अकृषाताम् , अकृषत / लुबधिकारे लुगा- ['तृतीयस्तृतीयचतुर्थे' (1 / 3 / 49) इति सस्य दकारः] हणं सिजलुक्यपि स्थानित्वेन तत्कार्यप्रतिपत्त्यर्थम् // 72 //