Madhyam vrutti vachuribhyamlankrut Siddhahemshabdanushasan Part 02

SR No.: 004402
Original Sutra Author: N/A
Author: Rajshekharvijay
Publisher: Shrutgyan Amidhara Gyanmandir
Total Pages: 646
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari
File Size: 17 MB

Page 175

परोक्षाया ण यो विकल्पेन णित्त्वविधिः / मध्यमवृत्त्यवचूरिसंवलितम् / [ 115 णिद्वाऽन्त्यो णव // 4 / 3 / 58 // / 'ओर्वा' स्यात् / प्रो#ति, प्रोर्णोति / अद्वेरिति किम ? म० वः-परोक्षातृतीयत्रिकैकवचनमन्त्यो णव प्रोर्णोनोति / पूर्वेण नित्यं प्राप्ते विकल्पः // 60 / / ‘णिद् वा न' स्यात् ,' णित्त्वाश्रयं कार्य पक्षेप्रतिषि अव०- 'वकारानुबन्धे प्रत्यये परे सति।।६।। ध्यते / सुमोऽहं किल विललप, विललाप; निनय, निनाय; जजागर, जजागार; वा णित्त्वप्रतिषेधात् न दि-स्योः / / 4 / 361 // कुटाहीनां गुणविभाषा- चुकुट, चुकोट / / 58 // म० वृ०-'ऊर्णोतेर्दिस्योः परयोरौन' स्यात् / अव०-१ णिति (4 / 350) इत्यादिविधि प्रौर्णोत् , प्रौर्णोः // 6 // कार्यम् / अन्त्य इति किम् ? स पपाच / णित्त्वाश्र अव०-* 'वोर्णोः' इति पूर्वसूत्रेण प्राप्तोऽपि यस्य विकल्पनात् णवाश्रयं कार्य नित्यमेव भवति, औः, 'न दिस्योः' इति .:. पृथग्योगात्प्रतिषिध्यते अहं पपौ / ननु एवं तर्हि णवाश्रयत्वात् 'जागुर्बि इति भावः / 'स्वरादेस्तासु' (४।४।६१।इति ) णधि' (363.52) इत्यनेन जजागरेत्यत्र नित्यं वृद्धिः प्राप्नोति, सत्यम् , 'णिद्वान्स्यो णव् ' (? 'जागुर्बि वृद्धिः // 61 // णवि' / 4 / 3:52) इत्यनेन नात्र वृद्धिः क्रियते, निय- तृहः श्नादीत् / / 4 / 3 / 62 // मविधायकवादस्य; वृद्विश्च पूर्वेणैव भवति, तत्र ___म० वृ०-तृहेः भात्पर 'ईत्-ईकारः' स्यात् , णित्वमाश्रीयते इति भावः / / 5 / / व्यञ्जनादौ विति ।तृणेढि व्यञ्जनादावित्येव- तृण___उत और्विति व्यञ्जनेऽद्वेः // 4 / 3 / 59 / / हानि 2 / वितीत्येव- तृण्ढः // 62 // .. म० वृ०- अद्विरुक्तस्य उकारान्तस्य धातोयञ्जनादौ विति प्रत्यये 'औः' स्यात् / यौति, रौति; अव०-१'हिसु तृहप हिंसायाम्' (इति) तृह, यौषि, यौमि, यौतु; अयौत् , अयौः, अरौः' धातो वर्तमानातिव , एवं सिव , मिव , रुधां स्वरात् श्नो०' रिति किम् ? तनोमि / वीतीति किम् ? रुतः / व्य इति धातुविचाले भः, 'तृहः श्रादीत् ' (4 / 3 / 62 / अने इत्येव- यवानि, स्तवानि / अद्वेरिति किम् ? इतीत् ,) हो धु' (2 / 1182 इति) हस्य ढः, जुहोति, योयोति / तथा तोः स्थाने तातडो ङित्त्वात् 'अधश्चतुर्था० (2 / 1279 / इति) तस्य धः, 'तवर्गस्थानिवत्त्वं बाध्यते, तेन- युतात् // 59 / / स्य श्च०' (१।६।६०।इति) धस्य ढः, 'ढस्तड्ढे' (1 / 3 ।४२।इति) एको ढो लुप्यते, 'तृणेढि' इति सिद्धम् , अव०-वितिकारानुबन्धे प्रत्यये परे सति। / एवं तृणेक्षि, तृणेमि / २(एवम् ) अतृणहम् // 62 / / (एवं) रौषि, रौमि,रौतु, अरौत् / (एवं) सुनोमि / ब्रूतः परादिः।।४।३।६३॥ केचित्तु या लुबन्तस्यापि उकारान्तधातोः औत्वमिच्छन्ति,- नोनौति, रोरौति, योयौति / ( एवं )3 म० वृ०-[ब्रुवः ऊत्-रुत् , तस्मात् , इति 'रुतात्' इत्यत्र न औकारः / / 59 // रचना ] ब्रूतेरुकारात्पर 'ईत् ' स्यात् , व्यञ्जनादौ विति, स 'परादिः परावयवो'] भवति / ब्रवीति, वोर्णोः।।४।३।६०॥ ब्रवीषि, बिवीमि, अब्रवीत् / ऊत इति किम् ? 4 म० वृ०-ऊर्णोतेरद्विरुक्तस्य व्यञ्जनादौ विति / आत्थ / व्यञ्जनादावित्येव- अब्रवम् // 6 // * अत्र 'वोर्णोः' इति पाठोऽसङ्गतः, 'उत प्रोविति' व्यञ्जनेऽद्वेः' इति पाठः सङ्गतः। .:. अन्यथा 'वोर्णोरदिस्योः' इत्येकमेव सूत्र क्रियेत /