Madhyam vrutti vachuribhyamlankrut Siddhahemshabdanushasan Part 02

SR No.: 004402
Original Sutra Author: N/A
Author: Rajshekharvijay
Publisher: Shrutgyan Amidhara Gyanmandir
Total Pages: 646
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari
File Size: 17 MB

Page 153

तक्तवत्वोस्तस्य नत्वविधानम् ] मध्यमवृत्त्यवचूरिसंवलितम् / [63 क्रयादिधातुमध्येऽन्तर्गणो 'लू आच्छेदने' [? लूगश् / 'ओविजैति भयचलनयोः' / एभ्य इति किम ? छेदने] इत्यादिधातवः 21 ल्वादिगणः / ल्वादि- पीतः // 7 // मध्ये ये ऋकारान्ताः स्तवप्रभृतयो धातवः तेषामकारान्तग्रहणेनैव तकारादेशे सिद्धेऽपि, तत्र अव० - 'सूयति' ( इति ) दिवादिनिर्देशात् पाठः प्वादिगणकार्यार्थः // 6 // सूतिसुवत्योर्नत्वं न भवति। ओत् - ओकार इत् = अनुबन्धो येषां ते ओदितः / दिवादिधातुमध्ये रदादमूछ-मदः क्तयोदस्य च / / 4 / 2 / 66 / / 'पूडौच् प्राणिप्रसवे' इत्यादयो 'बाङ्च् वरणे' इति पर्यन्ता वृत् स्वादिः इति संज्ञाप्रसिद्धाः, तेषामिमे ___म० वृ०-मूछिमदिवर्जितात् रेफदकारान्ता- प्रयोगाः-सूनः, सूनवान; 'दङच परितापे' दनः, द्धातोः परयोः क्तक्तवत्वो—'स्तकारस्य तत्संयोगे दूनवान; 'धींच् अनादरे धीनः, धीनवान; 'दींच धातुदकारस्य च नकारादेशः' स्यात् ।['पूरैचि आप्या क्षये' दीनः, दीनवान; 'मींच् हिंसायाम्' मीनः, यने'] पूर्णः, पूर्णवान; भिन्नः, भिन्नवान, छिन्नः, मीनवान्, 'रोंच श्रवणे' रीणः रीणवान; 'लींचछिन्नवान् / अमूर्च्छमद इति किम् ? मूर्तः, मूर्त श्लेषणे' लीनः, लीनवान; 'डीङ्च गतौ डीन:, डीनवान; मत्तः, मत्तवान् / क्तयोरिति किम् ? चूर्तिः, वान; उड्डीनः; 'श्रींच वरणे' वीणः, त्रीणवान, / भित्ति / कथं चूर्णिः ? औणादिको णिः / कथं लग्नः, लग्नवान इत्यत्र 'ओलजैङ् ओलस्जैति ब्रीडे'। x चीर्णिः ? औणादिको णिः। एवं कथम् आचीर्णः लज् लस्ज वा लज्यते स्म ( इति ) 'क्तक्तवतू', 'संआचीर्णवान ? (च इति धात्वन्तरं चरति समा योगस्यादौ स्कोलुक' (2 / 188 ) इत्यनेन 'लस्ज' नार्थ तक्तवतुविषयमामनन्ति ) // 66 // इत्यत्र सकारलोपः, 'चजः कगम्' (2 / 1 / 86 / इति) जस्य गः / ततः 'सूयत्या०' (इत्यनेन) तस्य नकारः / - अव०-'मूर्तः', 'मूर्छा मोहसमुच्छाययोः' मू- 'पीनः', 'स्फायैङ ओप्यायै वृद्धौ' इति प्याय, 'गत्यपर्जयते स्म (इति) तक्तवतू'(५११११७४ / इति क्तः,) र्थ' (5 / 1 / 11 ) इति क्तः, 'क्तयोरनुपसर्गस्य' 'राल्लुक' (4 / 1 / 110) इत्यनेन छलोपः, 'भ्वादेर्ना- (4 / 1 / 62) इति 'पीः' आदेशः, ततो नत्वम् / 'शूनः', मिनो०' (2 / 1 / 63) इति दीर्घः / 'चूर्णिः', अत्र अत्र 'ट्वोश्वि गतिवृद्धयोः' (इति) श्वि, 'यजादिव• चूरैचि दाहे' (इति) चूर, चूरतीति चूर्णिः, 'कावा- चे० (4 / 1 / 76 / इति ) य्वृत्, 'दीर्घमवोऽन्त्यम्' वीक्रीश्रिश्र धुज्वरितूरिचूरिपूरिभ्यो णिः' (उणा० (4 / 1 / 103 / इति) ऊः, ततो नत्वम् / 'वृक्णः ', 634) इति णिः / रदात्तस्येति किम्? वरितम्, वर- 'ओत्रश्चौत छेदने (इति व्रश्च,क्तः,संयोग०' (2 / 1 / 88 णम् (इति) वाकयम्, मोदनं = मुदितम् / “क्लीबे इति) सलोपः, 'चजः कगम्' 2 / 1 / 86 / इति) कः, क्तः” ( 5 / 3 / 123 / इति क्तः) / अत्र इटा व्यवधानं ततो नत्वम, 'रघुवर्णा०' ( 2 / 3 / 63 ) इति नस्य तकारस्येति न नत्वम् / / 66 / / गत्वम् / / 70 // ... सूयत्याद्योदितः / / 4 / 2 / 70 // व्यञ्जनान्तस्थातोऽख्या-ध्यः // 4 / 2 / 71 // म० वृ०-सूयत्यादिभ्यो नवभ्यो धातुभ्य / म० वृ०-ख्याध्यावर्जितस्य धातोर्यद् व्यञ्जनम्, ओकारान्तेभ्यश्च 'क्तयोः' 'तकारस्य नकारादेशः' तस्मात् परा या अन्तस्था, तस्याः परो य आकारः, स्यात् / सूनः, सूनवान; दूनः, दीनः, धीनः, ओदित- तस्मात्परस्य क्तयोस्तस्य नः [तकारस्य नकारः] स्यात् / लमः, . लग्नवान, पीनः, शूनः, वृक्णः, उद्विग्नः, / [ष्ट्रय स्त्य संघाते'] स्त्यानः, स्त्यानवान्; निद्राणः, xऋतूटसृवृषिभ्यः कित (उणा० 635) इत्यनेन चूधातोः कित:णिः /