Madhyam vrutti vachuribhyamlankrut Siddhahemshabdanushasan Part 02

SR No.: 004402
Original Sutra Author: N/A
Author: Rajshekharvijay
Publisher: Shrutgyan Amidhara Gyanmandir
Total Pages: 646
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari
File Size: 17 MB

Page 109

कर्तरि शिति शवादिविधानम् ] मध्यमवृत्त्यवचूरिसंवलितम् / [46 - वृत्तिः- स्वार्थ = तनूकरणेऽर्थे 'तक्षौ' इत्यस्मात् / ण / व्यञ्जनान्तादिति किम् ? लुनीहि / इनाहे. "कर्तरि शिति श्नुर्वा' स्यात् / तक्ष्णोति, तक्षति | रित्येव-अभाति // 8 // काष्ठम् / स्वार्थ इति किम् ? 'संतक्षति वाग्भिः शिष्यम् // 7 // तुदादेः शः 3 / 4 / 81 // वत्तिः-'तुदादिधातोः २"शिति शप्रत्ययः" , अवचूरि:-"तक्षौ त्वक्षौ तनूकरणे" इति भ्वादो स्यात् / तुदति, तुदते // 1 // परस्मैपदी, इत्यस्य धातोरर्थः तनूकरणं स्वार्थ इत्युज्यते / तक्ष्णुवानः, तक्षमाणः ( इत्यपि ज्ञेयम् ) / नि- अवचूरिः-१"तुदीतू व्यथने' इत्यादिकाबातोः / भसंयतीत्यर्थः / / 77 // 'कर्तृविहिते / शिकारः शित्कार्यार्थः / / 81 // स्तम्भू-स्तुम्भू-स्कम्भू-स्कुम्भू-स्कोः रुषां स्वराच्छनो नलुक च / 3 / 4 / 82 // श्ना च / 3 / 4 / 78 // ___ वृत्तिः-रुधादिधातोः "स्वरात्परः अप्रत्य यः" स्यात् , कविहिते शिति, तद्योगे च "प्रकृवृत्तिः- स्तम्भादिसौत्रधातुभ्यः स्कुगश्च तिनकारस्य लुक् च,' प्रत्ययनकारस्य तु विधान"शिति नाप्रत्ययः श्नुश्च" स्यात् / स्तभ्नाति, सामर्थ्यान्न लुक्- रुणद्धि, हिनस्ति / / 2 / / स्तभ्नोति; स्तुभ्नाति, स्तुभ्नोति; स्कभ्नाति, स्कभनोति; स्कुभ्नाति, स्कुभ्नोति; स्कुनाति, स्कुनोति अवचूरिः--१"तयोगे च प्रकृतिनकारस्य" इत्य. स्यायं भावार्थः संभाव्यते,-यत्र “उदितः स्वरान्नोऽन्तः" (41498 ) इत्यनेन नोऽन्तः क्रियते,तस्य नः= अन्तस्य भवरि:-'कर्तृ विहिते / शिकारः शित्कार्यार्थः / नकारस्य लुक् भवति, यथा- 'हिनस्ति' इत्यत्र / रुणद्धि' स्तम्नानः, स्तम्नुवानः; (अत्र ) अनिर्दिष्टानुबन्धानां इत्यत्र "अधश्चतुर्थात्तथोर्षः" ( 23179) इति प्रत्ययसौत्रधातूनां प्रायेण परस्मैपदित्वात् ["वयःशक्तिशिले" तकारस्य धकारः / एवं 'रुन्छे' इत्यत्र "भास्त्योलुंग" (5 / 2 / 24 ) इति ] शानादिप्रत्ययः / एवं स्कुनीते, / 4 / 2 / 90 ) इति सम्बन्धिनकारस्याकारलोपः / 'हिसुनुते (इत्यपि ज्ञेयम्) / स्कुनातीत्यादौ "स्कुंग्श् आप्र नस्ति' इत्यत्र 'हिसु, "उदितः स्वरानोऽन्तः" (44 // बजे" इति क्यादौ // 7 // ९८ाइति नोऽन्तः ), ततो 'रुधां स्वरा०' (इत्यनेन ) क्रयादेः / 3 / 4 / 79 // भ,रुधाम० इत्यनेनैव नः = अन्तनकारस्य लुप्(क) / / 8 / / वृत्तिः–क्रयादेर्गणात् “कर्तृ विहिते शिति कृग-तनादेरुः 3 / 4 / 83 // मा" स्यात् / क्रीणाति, प्रीणाति / / 7 / / वृत्ति:-कृगः 'तनादिधातोश्च "कर्तृ विहिते अवचूरि:--क्रयादयो “डुक्रौंग्श् द्रव्यविनिमये" शिति उप्रत्ययः" स्यात् / करोति, तनोति // 3 // इत्यादयोऽत्र शकारानुबन्धा ज्ञातव्याः // 79 // अवचूरिः-१'तनूयी विस्तारे' इत्याविकषातोः। २"उभो:" (4 / 3 / 2 ) इत्यनेन उकारस्य गुणः / व्यञ्जनाच्छनाहेरानः।३।४।८०॥ तनादिगणेऽपठित्वा भ्वादिमध्ये 'कृग' इत्यस्य पाठः वत्तिः--"व्यञ्जनान्तात्क्रयादेः परस्य भायु- | 'करति' इति प्रयोगे शवर्थम्, येषां मते तु कृगस्तनादी तस्य 'हे:' स्थाने 'आन' इत्यादेशः" स्यात् / पुषा- | पाठः, तन्मते "तनभ्यो वा तयासि गोत्र" ( // 3 //