Abhidharmadipa with Vibhasaprabha Vrutti

SR No.: 004384
Original Sutra Author: N/A
Author: P S Jaini
Publisher: Kashi Prasad Jayaswal Research Institute
Publication Year: 1977
Total Pages: 660
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari
File Size: 12 MB

Page 518

446. ] षष्ठोऽध्यायः / [445] छन्दव्यायाममीमांसा चित्ताकृष्टाः समाधयः / रि(ऋ)द्विपादास्तु चत्वारो गुणसम्पत्तियोण(न)यः / / ' छन्दमधिपति कृत्वा यो णि (F1) पद्यते समाधिः स छन्दसमाधिः / कुशलमूलच्छन्दमूलकत्वात् समाध्यादिगुणनिष्पत्तेः, तस्मादसौ छन्दसमाधिरित्युच्यते। तत्प्रभवाः सर्वा गुणर्धयः / एवं वीर्य चित्तं मीमांसामधिपति कृत्वा निष्पन्नः समाधिः स एष च्छन्दवोर्यचित्तमीमांसासमाधिश्चतुर्विधः / प्रहाणसंस्कारैः च्छन्दवीर्यस्मृतिबुद्धिश्रद्धाप्रस्रब्धिचेतनोपेक्षाभिः प्रत्येक समन्वागतः सर्वगुणसमृद्धिनिष्पादको भवति छन्दवीर्यचित्तमीमांसापरिग्रहः सामर्थ्यात् / कुशलधर्मच्छन्दे. ह्यसति कुतस्तत् प्राप्त्यारम्भः ? आरब्धेपि च वीर्ये यदि न तत्प्रगुणमेव चित्तं भवति न कार्याभिनिष्पत्तिर्भवति / यथाऽरणीमभिनिर्मथ्याप्यन्त यव्युपरमो भवति पुनः शैत्यमापद्यते तद्वदिति / वीर्यानुवृत्तये चित्तमधिपतिमिष्यते / तत्प्रवणेपि चित्ते यदि सूक्ष्मान् समाध्युपक्ले. शान्नोपलक्ष्य परिवर्जयति यदि समाध्यनुगुणान्, गुणांस्तु सामान्यलक्षणशक्तिक्रियानुत्तमार्थाङ्गभूतानुपलक्ष्य, प्रज्ञया नोपचिनोति तस्यान्यायारब्धवोर्ये त्रयमप्येतन्न प्रयोजननिष्पत्तये भवति / एवं छन्दवीर्यश्रद्धास्मतिबुद्धिप्रस्रब्धिचेतनोपेक्षाख्यानामष्टाणां प्रहाणसंस्काराणां समाधिपरिग्रहसामर्थ्य यथायोगमवगन्तव्यम् / / . [446] प्रोक्तबोधित्रयेशित्वाच्छद्धादीन्द्रियपञ्चकम् / कथितं बलशब्देन त देवानभिभूतितः // श्रद्धावीर्यस्मतिसमाधिप्रज्ञारूपाणि खलु पञ्चेन्द्रियाणि 3 बोधिपक्ष्येषु व्यवस्थाप्यन्ते / बोधित्रयाधिगमे श्रद्धादीनां पञ्चानामैश्वर्याधिक्यात्, सर्वभूमीषपलब्धेश्च / एतेषां चाधिमात्रमध्यमदुतरतमविशेषादहत्प्रभृतीनां व्यवस्थानं भवति। तान्येव बोधिपक्ष्येष्विन्द्रियाण्य[VII. B, 5. Fol. 135 a.]'क्तानि, न चक्षुरादीन्याज्ञातवतेन्द्रियपर्यवसानानि / एषामेवै [श्वर्य] द्धिलिङ्गत्वात् / / इहेन्द्राः द्विविधाः। चित्तेश्वराश्च धनेश्वराश्चेत्यतः इन्द्रलिङ्गमिन्द्रियम(मि) 1 चत्तारो इद्विपादा-इध भिक्खु छन्द-समाधिपधानसंखारसमन्नागतं इद्धिपादं भावेति, विरिय, चित्त ", वीमंसा इद्धिपादं भावेति / Ibid. p. 216. 2 The Kosakara initiates a controversy: ये त्वाहुः “समाधिरेवद्धिः पावाश्च छन्वादयः" इति / तेषां द्रव्यतस्त्रयोदश बोधिपक्ष्याः प्राप्नुवन्ति / च्छन्दचित्तयोराधिक्यात सूत्रं च विरुष्यते / "Akb. VI. 69 cd. See Saks. p. 602. V. infra, Adv. karika 524. 3 v. supra, p. 54, notes. . 4 v. supra, p. 45, n. 1.