Abhidharmadipa with Vibhasaprabha Vrutti

SR No.: 004384
Original Sutra Author: N/A
Author: P S Jaini
Publisher: Kashi Prasad Jayaswal Research Institute
Publication Year: 1977
Total Pages: 660
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari
File Size: 12 MB

Page 422

304.] पञ्चमोऽध्यायः / 263 परमार्थेन यन्नित्यं स्वभावेन संग्रहीतं न कदाचित्स्वमात्मानं जहाति, विशिष्टज्ञानाभिधानापौरुषेयविषयिसंवन्धं तत्परमार्थसदित्युच्यते। यत्पुनरणे (ने) कपरमार्थसत्यपृष्ठेन व्यवहारार्थं प्रज्ञप्तिरूपतया निर्दिश्यते तत्संवृतिसत् / तद्यथा धटपटवनपुग्दलादिक म्] / किञ्चिदुभयथा। तद्यथा पृथिव्यादि / किञ्चित्सत्त्व[7]पेक्षया पितृपुत्रगुरुशिष्यकर्तृ क्रियादि / अथ यदिदमुक्त द्रव्यसन्तोऽतो तानागताऽध्वस्था धर्मा इति तदागमयुक्त्यनभिधानादभिधानमात्रम् / तस्मादागमयुक्तिभ्यामु“पपाद्योऽयमर्थ इत्यत इदं प्रतिज्ञायते Also cf. "दुवे सच्चानि अक्खासि सम्बुद्धो वदतां वरो। सम्मुति परमत्थञ्च ततियं नूपलन्भति // सङ्कतवचनं सच्चं लोकसम्मुतिकारणं / परमत्यवचनं सच्चं धम्मानं तथलक्खणं ॥"ति | Quoted in KvA. I 1. The Abhidharma-samuchchaya gives the following illustrations of the twofold preaching of Buddha : - यदुक्तं द्विविधे दुःखे इति / तत् संवृतिसत्येन दुःखं परमार्थसत्येन दुःखं च / ... जातिर्दुःखं यावत् यदपीच्छन्न लभते तदपि दुःखमिति संवृतिसत्येन दुःखम् / यदुक्तं संक्षिप्तेन पञ्चोपादानस्कन्धा दुःखमिति परमार्थसत्येन दुःखम् / Asm. p. 38. ___संवृतितः कतमत् ? लौकिकमार्गे:जनिग्रहेण यो निरोधो लभ्यते / अतो भगवता तदांशिकनिर्वाणमित्युच्यते / परमार्थतः कतमत् ? आर्यप्रज्ञया बीजनिर्मूलनेन यो निरोधो लभ्यते / Ibid p. 53. Cf. 'एक हि सच्चं न दुतीयं' [Suttanipata, 884.] आदिसु परमत्यसच्चे निब्बाने चेव मग्गे च / Vm. XVI. 25. * The Mahayanist view is fully discussed in the B Panjika ; - संवृतिः परमार्थश्च सत्यद्वयमिदं मतम् / बुद्ध रगोचरस्तत्त्वं बुद्धिः संवृतिरुच्यते // . " तदुपदर्शितं च प्रतीत्यसमुत्पन्नं वस्तुरूपं संवृतिरुच्यते / तदेव लोकसंवृतिसत्यमित्यभिधीयते / ..... विनोपघातेन यदिन्द्रियाणां षण्णामपि ग्राह्यमवैति लोकः / सत्यं हि तल्लोकत एव शेषं विकल्पितं लोकत एव मिथ्या / ..''परमार्थः / अकृत्रिमं वस्तुरूपं यदभिगमात् सर्ववृत्तिवासनानुसन्धिक्लेशप्रहाणं भवति / सर्वधर्माणां निःस्वभावता। शून्यता तथता भूतकोटि: धर्मधातुः। सर्वस्य हि प्रतीत्यसमुत्पन्नस्य पदार्थस्य निःस्वभावता पारमार्थिक रूपम् / B. Parijika, IX. 2. For other views and details, see LPV Ak. VI. pp. 139-14 2 notes.