Abhidharmadipa with Vibhasaprabha Vrutti

SR No.: 004384
Original Sutra Author: N/A
Author: P S Jaini
Publisher: Kashi Prasad Jayaswal Research Institute
Publication Year: 1977
Total Pages: 660
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari
File Size: 12 MB

Page 411

252 अभिधर्मदीपे [296. [296] मानप्रतिघसंरागैर्वर्तमानोज्झितक्रियः / जाता यत्राप्रहोणाश्च संयुक्तस्तत्र वस्तुनि / ' एते हि मानप्रतिघरागाः स्वलक्षणक्लेशा: सद्वस्तुविषयत्वात् / सामान्यलक्षणक्लेशास्तु दृष्टिविचिकित्साद्याः। अत एते मानादयोऽतीताः प्रत्युत्पनाश्च यस्मिन्वस्तुन्युत्पन्ना न च प्रहीणास्तस्मिन्व स्तुनि तैः संप्रयुक्तो वेदितव्यः / नह्येते सर्वस्य सर्वत्रोत्पद्यन्ते स्वलक्षणक्लेशत्वात / / संक्लेशव्यवदानभावाप्रत्युपस्थानतोऽपि हेतुस्वभावाभावतोऽपि अभिनन्दनासंक्लेशनिमिमित्ततोऽपि अभिनन्दनाव्यवदाननिमित्ततोऽप्यमागतं द्रष्टव्यम् / " कथं प्रत्युत्पन्न...। उत्पन्न निरुद्धलक्षणतोऽपि हेतुफलोपयोगानुपयोगतोऽपि संक्लेशब्यवदानप्रत्युपस्थानतोऽपि अतीतानागत भावनिमित्ततोऽपि कारित्रप्रत्युपस्थानतोऽपि प्रत्युत्पन्नं द्रष्टव्यम् / "Asm p. 21. Also see- अपि च अतिक्कन्तहेतुपच्चयकिच्चमतीतं निहितहेतुकिच्चमनिट्टितपक्चयकिच्चं पच्चप्पन्नं, उभयकिच्चमसम्पत्तं अनागतं / सकिच्चक्खणे वा पच्चुप्पन्नं, ततो पुब्बे अनागतं. पच्छा अतीतं।"VmXIV. 191. See VmT. pp. 496-7 and Dhs.1038-40. The terms pachchuppanna and uppanna are explained as below :-: पच्चप्पन्नं च नामेतं तिविधं--खणपच्चुप्पन्नं सन्ततिपच्चुप्पन्नं प्रद्धापच्चुप्पन्नं च / तत्थ उप्पादट्टितिधंगप्पत्तं 'खणपच्चुप्पन्नं'। एकद्विसन्ततिवारपरियापन्नं 'सन्ततिपच्चुप्पन्नं'।... एवं ताव मज्झिमभाणका। संयुत्तभाणका पन 'रूपसन्तति अरूपसन्ततीति द्वे सन्ततियो वत्वा 'उदकं अतिक्कमित्वा गतस्स याव तीरे अक्कन्त उदकलेखा न विप्पसीदति"अयं रूपसन्तति नाम; द्वे तयो जवनवारा अरूपसन्तति नामा' ति वत्वा तदुभयं सन्ततिपच्चुप्पन्नं नामा' ति वदन्ति / एकभवपरिच्छिन्नं पन अद्धापच्चुप्पन्नं नाम"""| Dhs A. VI. 19-21. - उप्पन्न होती ति वत्तमान-भूतापगत ओकासकत-भूमिलद्धवसेन उप्पन्नं नाम अनेकप्पभेदं / तत्थ सब्बं पि उप्पादजराभङ्गसमङ्गिसंखातं वत्तमानुप्पन्नं नाम। आरम्मणरसं अनुभवित्वा निरुद्धं, अनुभूतापगतसंखातं कुसलाकुसलं, उप्पादादित्तयं अनुप्पत्वा निरुद्ध', हुत्वापगतसंखातं, सेससंखातं च भूतापगतुप्पन्नं नाम। "यानिस्स तानि पुब्बे कतानि कम्मानी"ति एवमादिना नयेन वुत्तं कम्मं अतीतं पि समानं, अनं विपाकं पटिबाहित्वा अत्तनो विपाकस्सोकासं कत्वा ठितत्ता, तथा कतोकासं च विपाकं अनुप्पन्नं पि समानं एवं कतोकासे एकान्तेन उप्पज्जनतो पोकासकतुप्पन्नं नाम / तासु तासु भूमिसु असमूहतं अकुसलं भूमिलद्ध प्पन्नं नाम | "भूमी ति विपस्सनाय आरम्मणभूता तेभूमका पञ्चक्खन्धा। भूमिलद्ध नाम तेसु खन्धेसु उप्पत्तिरहं किलेसजातं / Dhs A. III. 40-44. 1 Cf. रागप्रतिधमानः स्यादतीतप्रत्युपस्थितिः / ___ यत्रोत्पन्नाऽप्रहोणास्ते तस्मिन्वस्तुनि संयुतः॥ Ak. v. 23. 2 Cf. समासत इमे द्विविधाः क्लेशाः / स्वलक्षणक्लेशाश्च रागप्रतिघमानाः, सामान्य