Abhidharmadipa with Vibhasaprabha Vrutti

SR No.: 004384
Original Sutra Author: N/A
Author: P S Jaini
Publisher: Kashi Prasad Jayaswal Research Institute
Publication Year: 1977
Total Pages: 660
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari
File Size: 12 MB

Page 410

251 295.] . पञ्चमोऽध्यायः। कश्चिद्धि वादी स्थानास्थाने संभवासंभवाख्ये संतिष्ठते कश्चिन्न संतिष्ठते / प्रथमः कत्थ्यः (थ्यः), द्वितीयस्त्वकथ्यः। परिकल्पे संतिष्ठते, यः परिकल्पिते दृष्टान्ते दार्टान्तिका) (\) प्रसाधके संतिष्ठते, स च कथ्यो यो न सन्तिष्ठते सोऽकथ्यः। *एवं प्रतिपदि ज्ञानवादितायां यः सन्तिष्ठते स कथ्यते / यस्तु न संतिष्ठते स दुर्मतिरकथ्यते / इदमिदानीं वक्तव्यम् / अथ केनानुशयेन कस्मिन्वस्तुनि संयुक्तः ?' तत्र तावद्वस्तु क्षेत्रवस्त्वादिपञ्चप्रकारम् / 2 तदिह संयोगवस्त्वधिकृतं वेदितव्यम् / त[द्] द्विविधमाश्रयालम्बननयम्थेन प्रकारनेयम्येन च।। तत्राश्रयालम्बननै यम्येन तावच्चक्षुर्विज्ञानकायिकैरनुशयः, रूपेष्वालम्बनत: संयुक्तः / तत्संप्रयुक्त षु संप्रयोगतः / ते च मनोधर्मायतने। एवं यावत्कायविज्ञानिकैर्यथाविषयमालम्बनतः, तत्संप्रयुक्तेषु संप्रयोगतः / मनोविज्ञानकायिकैदिशस्वायतनेष्वालम्बनतः। संप्रयुक्त षु संप्रयोगतः / इत्याश्रयालम्बन नियमः / प्रकार नेयम्येन तु दुःखदर्शनप्रहातव्यः सर्वत्रगः पञ्चसु निकायेष्वालम्बनतः संयुक्तः / तत्संप्रयुक्त षु संप्रयागतः / असर्वत्रगैस्तु स्वनकायिकेष्वालम्बनतः / संप्रयुक्त षु संप्रयोगतः / इत्येवं सर्वत्र यथासंभवं वक्तव्यम् / / अथेदानीमतीतानागतप्रत्युत्पन्ननयम्येन कः पुद्गलः कस्मिन्वस्तुनि कतमेनानुशयेण (न) संयुक्तः ? तदिदमुद्भाव्यते 1 Cf. यस्य पुद्गलस्य योऽनुशयो यस्मिन्नालम्बने अनुशेते स तेन तस्मिन् संप्रयुक्तः / इदं तु वक्व्यम् / अतीते न कस्मिन् यावत् प्रत्युत्पन्ने न कस्मिन्निति ? - Akb. v. 22. ... See Jps. p. 19 and Yogasutra, IV 11. 2 पञ्चविंधवस्तु / स्वभाववस्तु। यथोक्तं- ''यद्वस्तु प्रतिलब्धं समन्वोगमतः स तेन वस्तुना" इति / आलम्बनवस्तु। यथोक्तं-"सर्वधर्मज्ञेया ज्ञानेन यथावस्त्विति" / संयोगवस्तु / यथोक्तं-"यस्मिन् वस्तुनि अनुनयः संयोजनेन संप्रयुक्तः प्रतिघसंयोजनेनापि तस्मिन्" इति / हेतुवस्तु / यथोक्तं-“सवस्तुकाः धर्माः कतमे ? संस्कृता धर्माः" इति / परिपहवस्तु / यथोक्तं-"क्षेत्रगृहवस्तु.. इति / Akb II. 55. See Saks. pp. 21-22. 3 See Asm. pp. 33, 44 and 51. 4 कथमतीतं कत्यतीतानि किमर्थमतीतपरीक्षा। उत्पन्ननिरुद्धलक्षणतोऽपि हेतुफलोपयोगतोऽपि संक्लेशव्यवदानकारित्रसमतिक्रान्तितोऽपि हेतुपरिग्रहविनाशतोऽपि फलस्वलक्षणभावाभावतोऽपि स्मरसंकल्पनिमित्ततोऽपि अपेक्षासंक्लेशनिमित्तत्तोऽपि उपेक्षाव्यवदाननिमित्ततोऽपि अतीतं द्रष्टव्यम् / सर्वेषामेकदेशः / प्रवर्तकात्माभिनिवेशत्याजनार्थम् / / .. कथमनागतं.। हेतौ सत्यनुत्पन्नतोऽपि अलब्धस्वलक्षणतोऽपि हेतुफलानुपयोगतोऽपि