Abhidharmadipa with Vibhasaprabha Vrutti

SR No.: 004384
Original Sutra Author: N/A
Author: P S Jaini
Publisher: Kashi Prasad Jayaswal Research Institute
Publication Year: 1977
Total Pages: 660
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari
File Size: 12 MB

Page 329

170 अभिधर्मदीपे [199. वच्च / ' चक्षुरूपाभ्यां विज्ञानवदिति चेत् / न। सभागहेतौ सति चक्षुरूप. योनिमित्तकारणमात्रत्वा[त], दध्युत्पत्तावातञ्चनवत् / किञ्च, विरुद्धानामन्यतरोपपत्तेश्च / न हि विरुद्धानां सुखदुःखालोकतम:प्रभृतीनां चैकत्र [संभवद]वस्थानं दृष्टम् / नापि परस्परं बीजफलाभिसंबन्धः / किञ्च, वित्तबीजैकत्वाभ्युपगमाच्च / अकुशलमेव हि चित्तं भवतां जीव (बीज) मिष्टम् / तस्य कुशले चित्तक्षणे विरुद्ध क्रिये च चित्तान्तरे बीजलेशानुपपत्तिः / पुन भवतो वुट्टानं नाम नत्थीति वदन्ति / मख्खलिगोसालादयो विय हेट्ठा हेट्ठा नरकग्गीनं येव BIETET Elffa i P. Pannatti A, VII. 1. On कुसलचित्तपटिलाभकथा, Buddhaghosha says :--तत्थ कप्पट्ठो सकसमये कामावचरकुसलमेव पटिलभति, येन पन तं उपपत्तिं पटिबाहेय्य, तं महागतं. लोकुत्तरं वा न पटिलभति / येसं पन इमं विभागं अकत्वा अविसेसेनेव सो कुसलचित्तं न पटिलभतीति लद्धि, सेय्यथा पि उत्तरापथकानं / KvA. XIII. 5. The Siksha samuchchaya contains several references to the Kusalamuta: कुत्रेमानि भगवन् कुशलमूलानि तनुत्वं परिक्षयं गच्छन्ति ? (p. 149), पूर्वकुशलमूलं क्षपयति, नवं नोत्थापयति (p. 152), बोधिसत्त्वस्य कुशलमूलम् (p. 84), कुशलमूलपर्येषणा (p. 187), कुशलमूलसंभरणम् (p. 215), न बोधिसत्त्वः क्वचिदेव कुशलमूलानि समुच्छिनत्ति (p. 91), कुशलमूलपरिणामना (pp. 177, 214, 281), and निर्वाणपर्यवसानं कुशलमूलम् (p. 309): See S. Pundarika, pp. 51, 284, 304; Aaa. pp. 467, 525 and N. Dutt: Aspects of Mahayana Buddhism and its relation to Hinayana (= AMBRH), pp. 247 ff. 1 For an allied controversy, see Ko. XIV. 1-इदानि कुसलाकुसलपटिसन्धिकथा नाम होति / तत्य कुसलं वा अकुसलस्स अकुसलं वा अकुसलस्स अनन्तरं उप्पज्जनकं नाम नत्थीति तेसं प्रचम पटिसन्धानं न यज्जति / ये पन यस्मा एकवत्थकस्मि येव रज्जति विरज्जति च, तस्मा तं अञ्चमनं पटिसन्दहतीति लद्धि गहेत्वा ठिता, सेय्यथा पि महासङ्घिका / KvA. XIV. 1. 2 Yasomitra, while commenting on the above quoted passage (V. supra, p. 168, n. 1.) on prapti-aprapti, gives a view of Acharya Samghabhadra about the theory of bija. This view of Samghabhadra and its criticism by Yasomitra shed abundant light on this present controversy by the Dipakara :.. इदमस्येति ज्ञानचिह्न प्रतिलब्धधर्माविप्रणाशकारणं च प्राप्तिरित्याचार्यसंघभद्रः / .... स एव च शक्तिविशेषलक्षणं बीजभावमाचार्येण व्यवस्थापितं दूषयति / किमयं शक्तिविशेषश्चित्तादर्थान्तरमुतानन्तरम् / किं चातः। अर्थान्तरं चेत् / सिद्धं प्राप्तिरस्तीति / " अनर्थान्तरं चेत् / नन्वकुशलं कुशलस्य बीजमभ्युपगतं भवस्यकुशलस्य च कुशलम् / कुशलबीजं ह्यकुशले चेतस्यव्याकृते वा वर्तते / एक्मकुशलबीजं कुशले चेतस्यव्याकृते वा वर्तते ।इति सांकर्यदोषः प्रसज्यत इति /