Abhidharmadipa with Vibhasaprabha Vrutti

SR No.: 004384
Original Sutra Author: N/A
Author: P S Jaini
Publisher: Kashi Prasad Jayaswal Research Institute
Publication Year: 1977
Total Pages: 660
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari
File Size: 12 MB

Page 325

अभिधर्मदीपे [199. कामावचराण्युपपत्तिलम्भिकान्येव च समुच्छिद्यन्ते, प्रायोगिकेभ्यः पूर्व() परिहीणत्वात् / ' ___ एवं ह्यक्त भगवता-“समन्वागतोऽयं पुरुषः कुशलैरपि धर्मेरकुशलैरपि धर्मः" इति विस्तरः। तत्र समन्वागतोऽयं पुद्गलः कुशलैरपि धर्में. रविशेषेण * द्विविधः-प्रायोगिकरुपपत्तिलाभिकैश्च / तेऽस्य पुद्गलस्य कुशला धर्मा अन्तर्धास्यन्ति, प्रायोगिकाः अनुपूर्वसमुच्छेदे, पूर्व तद्विहानेः / अस्ति चास्य कुशलमूलमनुसहगतमनुपच्छिन्नमुपपत्तिलाभिकम् / तदप्यपरेण सम 1 Cf. कामाप्तोत्पत्तिलाभिनाम् / ___ कामावचराणि कुशलमूलानि समुच्छिद्यन्ते / रूपारूप्यावचरैरसमन्वागतत्वात् / प्रज्ञप्तिभाष्यं तर्हि कथं नीयते "इयतानेन पुद्गलेन त्रैधातुकानि कुशलमूलानि समुच्छिन्नानि भवति" इति ? तत्प्राप्तिदूरीकरणमभिसन्धायैतदुक्तम् / सन्ततेस्तदभाजनत्वापादनात् / उपपत्तिलम्भिकान्येव च समुच्छिद्यन्ते / प्रयोगिकेभ्यः पूर्व परिहीणत्वात् / Akb. IV. 79b. -'तत्प्राप्तिदूरीकरणमि'ति / रूपारूप्यावचराणां प्राप्तेर्दूरीकरणमभिप्रेत्य तस्य पुद्गलस्य / एतदुक्तं त्रैधातुकानि कुशलमूलानि समुच्छिन्नानीति / कथं च पुनस्तत्प्राप्तिदूरीकरणम् ? 'सन्ततेस्तदभाजनत्वापादनात् / ' यस्मादसौ तत्संततिः पूर्व भाजनभूता तत्प्राप्तीनाम् / कुशलमूलसमुच्छेदादिदानी तत्प्राप्तीनामभाजनमापादितेति / अतस्तत्वाप्ति(रीकृता भवति / 'प्रायोगिकेभ्यः पूर्व परिहोणत्वात्' इति / श्रुतचिन्ताभावनामयेभ्यः प्रायोगिकेभ्यः पूर्वमेवासी मृदुमृदयवस्थायां तेभ्यः परिहीणः / तदैव तस्य प्राप्तिच्छेद इत्यर्थः। Saks. p. 411. 2 समन्वागमः कतमः / लक्षणतः पूर्ववत् / तत् प्रभेदः पुनः त्रिविधः / बीजसमन्वागमः वशितासमन्वागमः समुदाचारसमन्वागमश्च / बीजसमन्वागमः कतमा ? कामधातौ जातो भूतः कामप्रतिसंयुक्तैः क्लेशोपक्लेशः रूपारूप्यप्रतिसंयुक्तैश्च क्लेशोपक्लेशैर्बीजसमन्वागमेन समन्वागतः उपपत्तिप्रतिलाभिकैश्व कुशलैः धातुकप्रतिपक्षलाभी यस्य यस्य प्रकारस्य प्रतिपक्ष उत्पन्नस्तस्य बीजसमन्वागमेनासमन्वागतः / यस्य प्रतिपक्षो नोत्पन्नस्तस्य बीजसमन्वागमेन समन्वागतः। वशितासमन्वागमः कतमः ? प्रायोगिकानां धर्माणां लौकिकानां लोकोत्तराणां वा ध्यानविमोक्षसमाधिसमापत्त्यादीनाम्""। समुदाचारसमन्वागमः कतमः ? स्कन्धधात्वायतनानां यो य एव धर्मः संमुखीभूतः कुशलो वा अकुशलो वा अव्याकृतो वा तस्य समुदाचारसमन्वागमेन समन्वागतः। समुच्छिन्नकुशलमूलः कुशलानां धर्माणां बीजसमन्वागमेन समन्वागतोऽसमन्वागतश्च वक्तव्यः / आत्यन्तिकः पुनः संक्लेशसमन्वागमः अपरिनिर्वाणधर्मकाणामिच्छन्तिकानां द्रष्टव्यः / Asm. p. 35. - 3. Yasomitra quotes a similar passage to illustrate the sabhaga-hetu Akb. II. 49-6-समन्वागतोऽयं पूर्वगलः कुशलरपि धर्मरकूशलरपि यावदस्ति चास्याणसहगतं कुशलमूलसमुच्छिन्नं यतोऽस्य कुशलमूलादन्यत्कुशलमूलमुत्पत्स्यते / एवमयं पुद्गल आयत्या विशुद्धिधर्मा भावष्यतंति सभागहेतुः / Saks. pp. 188-9. In this passage note the