Page Text
________________ 150 अभिधर्मदीपे [188. इत्युच्यते / कुटिलान्व' यत्वात् / एवं शाठ्यजं वाङ्मनस्कर्म वाङ्मनोवत इत्युच्यते / द्वेषजाः पुनस्त एव त्रयो दोषा इत्याख्यायन्ते, चित्तप्रदोषान्वयत्वात्। रागजं पुनः कायकर्म कायकषाय' इत्युक्तं रञ्जनात्मकत्वात् / एवं वाङ्मनःकषायो द्रष्टव्यौ। तानि पुनः कुशलानि कायवाङ्मण (न). स्कर्माणि त्रीणि सुचरितानि बोद्धव्यानि / एतान्येव त्रीणि शौचेयाण्यु(न्यु)क्तानि। अशैक्षसन्ताने त्रीणि मौनेयान्युच्यन्ते / तत्र कायसुचरितं कायमौनेयं वाक्सुचरितं वाङ्मौनेयं मन एव तु मिथ्यासंकल्पोपरमान्मुनिरित्याख्यायते / तदुपरमाद्धि कायवाग्जल्पोपरमो भवति। मुनेरिदं मौनेयमिति निरुक्तिः / " 1.f. रागकसावो दोसकासवो मोहकसावो / इमे तयो कसावा / अपरेपि.... / कायकसावो वचीकसावो मनोकसावो। इमे तयो कसावा / Vbh. p. 368. कसावा ति, कसटा निरोजा; रागादीसु च कायदुच्चरितादीसु च एकम्पि पणीतं ओजवन्तं नत्थि / तस्मा रागो कसावो ति आदि वुत्तं / VbhA. p. 499. Also cf. सकषायाकषाययोः साम्परायिकेर्यापथयोः / Tattvartha-satra, VI. 4. कषणादात्मनां घातात्कषायः कुगतिप्रदः / क्रोधादिः सह तेनात्मा सकषायः प्रवर्तनात // कषायरहितस्तु स्यादकषायः •प्रशांतितः। कषायस्य क्षयाति प्रतिपत्तव्यमागमात् // Tattvartha-sloka-vartika, VI. 2-3. - Compare with this the Jaina theory of lesya. See Tattvarthadhigama-sutra, II. 6. 3 Cf. अशैक्षं कायवाक्कर्म मनश्चैव यथाक्रमम / . मौनत्रयं त्रिधा शौचं सर्व सुचरितत्रयम | Ak. IV. 64. 4 Cf. अशैक्षे कायवाक्कर्मणी कायवाङ्मौनेये। अशक्षं तु मन एव मनोमौनेयं न मनस्कर्मेति / किं कारणम् / चित्तं हि परमार्थमुनिः। तत् किल कायवाक्काम्यामनुमीयत इति / अपि खलु कायवाक्कर्मणी विरतिस्वभावेन न मनस्कर्म / चित्ताविज्ञप्त्यभावात् / विरमार्थेन च मौनम् / अतो मन एव विरतमौनमित्युच्यते। Akb. IV. 64. 'तत् किल काय-वाक्कर्माभ्यां' अशैक्षाम्यां 'अनुमीयते' अशैक्षमिति / कथं तथागतोऽनुमातव्यः। प्रशान्तेन कायकर्मणा प्रशान्तेन वाक्कर्मणेति सूत्रे वचनात् / 'किल' शब्देन वैभाषिकमतं द्योतयित्वाऽचार्यः स्वमतमाह-'अपि खलु' इति विस्तरः। 'चित्तविज्ञप्त्यभावात्' इति / यस्मात् 'चित्तस्याविज्ञप्तिः' नास्त्यतो 'न मनस्कर्म विरतिस्वभावम् / विरमार्थेन च मौनम्' इति / 'विरमो' विरतिः। सर्वाकुशलविरमार्थेन मौनमित्यभिप्रायः / 'अतो मन एव' सर्वाकुशलेभ्यो 'विरतं मौनमित्युच्यते' / Saks. p. 399. . 5 Cf. त्रीणिमानि भिक्खवे मोनेय्यानि / कतमानि तीणि ? कायमोनेम्यं वचीमोनेय्यं मनोमोनेय्यं / 'कतमं च भिक्खवे मनोमौनेय्यं ? इध भिक्खवे भिक्खु आसवानं
| SR No. | 004384 |
| Book Title | Abhidharmadipa with Vibhasaprabha Vrutti |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | P S Jaini |
| Publisher | Kashi Prasad Jayaswal Research Institute |
| Publication Year | 1977 |
| Total Pages | 660 |
| Language | Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 12 MB |