Abhidharmadipa with Vibhasaprabha Vrutti

SR No.: 004384
Original Sutra Author: N/A
Author: P S Jaini
Publisher: Kashi Prasad Jayaswal Research Institute
Publication Year: 1977
Total Pages: 660
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari
File Size: 12 MB

Page 308

188.] - चतुर्थोऽध्यायः / कर्मक्लेशैकत्वसङ्करः प्राप्नोति / ' कोशकार:- "कोऽत्र दोषः" ?2 यदि कश्चित्क्लेशः कर्मापि स्याद्वायसः सारसः स्यात् / कर्मक्लेशानां चात्यन्तस्वभावप्रभावक्रियाफल भेद भिन्नानामेकत्वपरिकल्पैः सांख्यीयादिदर्शण(न)मम्युपगतं स्यात्। 'अपि' शब्दात्पुनरत्र सूत्रोक्तास्त्रयो वङ्कास्त्रयो दोषास्त्रयः कषाया अाकृष्यन्ते / तेषां पुनरिदं लक्षणं यथाक्रमेण / शाठयजं कायकर्म कायवङ्क The term Sthitibhagiya is not used either by the Kosakara or by Yasomitra to indicate the Darshtantika. For the Samchetaniya-satra, cf. "कथं च भिक्खवे तिविधा मनोकम्मन्तसन्दोसव्यापत्ति अकुसलसंचेतनिका दुक्खविपाका होति ? इध भिक्खवे एकच्चो अभिज्झाल होति....व्यापन्न चित्तो....मिच्छादिट्रिको...होति / Ana. v. p. 293. ___For abhidhya, etc., cf. तत्थ 'धम्मतो' ति एतेसु [दस अकुसलकम्मपथेसु] हि पटिपाटिया रात्त चेतना धम्मा होन्ति. अभिज्झादयो तयो चेतनासम्पयुत्ता / Dhs A. III. 158. This view of Darshtantika about klesa and karma amounts to a theory that the samvara and asamvara are also karma. For a controvery on this, see tv.XII: 1-इदानि संवरो कम्म ति कथा होति / तत्थ 'चक्खना रूपं दिस्वा निमित्तग्गाही होति, न निमित्तग्गाही होती' ति सुत्तं निस्साय 'संवरोपि / असंवरोपि कम्मति येसं लद्धि, सेय्यथा पि महासयिकानं / ते सन्धाय पुच्छा सवकादिस्स / KA. XII. 1. 2 Cf एवं तु सति कर्मक्लेशयोरैक्यं स्यात् / किं स्याद्यदि कश्चित् क्लेशोऽपि कर्म स्यात् ? सूत्रं विरुद्धं स्यात् / सूत्रे तु चेतनास्तन्मुखेन प्रवृत्तस्तां दर्शयतीति वैभाषिकाः / Akb. IV. 65. एवं तु सति कर्मक्लेशयोरैक्यं स्यात्' इति / अभिध्या व्यापादमिथ्यादृष्टयः क्लेशाः, त एव कर्मेति / तदैक्यं स्यात् / नैतदस्ति / कश्चित्क्लेशोऽपि कर्म स्यादिति / चेतना कर्म चेतयित्वा कर्म चेति वचनात् / यद्येवं सञ्चेतनीयस्त्रं कथं नीयत इत्याह :--'सूत्रे तु' इति विस्तरः। सूत्रे तु चेतनायास्तन्मुखेनाभिध्यादिमुखेन प्रवृत्तेस्तैरभिध्यादिभिस्तां चेतनां वर्शयति / "अभिध्यालुः खलु भिक्षवो भवति" इति विस्तरेण / अन्यथा चेतनामहं भिक्षवः कर्म वदामि चेतयित्वा चेत्येतद्विरुध्यते। कर्मक्लेशयोश्चक्ये अभिधर्म विरोधः स्यात् / 'परानुग्रहोपघाताभिसन्ध्यभाव' इति विस्तरः। 'परेषामनुग्रहोपघातयोरभिसन्ध्यभावे कथं सम्यग्दृष्टिमिथ्यादृष्ट्योर्यथाक्रम कुशलाकुशलत्वम्' इति / अतो ब्रवीति तन्मूलत्वादिति / ....अतस्तयोः कुशलाकुशलत्वम् / Sakv. p. 400. For the terms karma and klesa,, see Yogasutra-bhashya, I. 24, II. 12 and IV. 30. ___3 Cf. एतरहि खो पनाहं भिक्खवे...कुसलो कायवङ्कानं कायदोसानं कायकसावानं, कुसलो वचीवकानं वचीदोसानं वचीकसावानं, कुसलो मनोवङ्कानं मनोदोसानं मनोकसावानं / Ang. I, p. 112. 4 Cf. वड्दोषकषायोक्तिः शाठ्यद्वषजरागजे / Ak. IV. 59 ab.