________________ 158.] .. चतुर्थोऽध्यायः। 121 किञ्च, यतश्च ___ "ग्रहयोगो भुजास्पन्दः स्वप्नः पूर्णघटादयः / सूचयन्ति नृणामेते वृत्तिलाभं स्वकर्मणः // " इत्यतोऽपि तेषु ताच्छब्यं प्रयुज्यत इति / / कथं पुण (न) रेषां त्रयाणां कर्मणां व्यवस्थानम् ? यद्याश्रयत:, सर्वेषां कायाश्रितत्वादेकत्वम् / स्वभाव [तश्चेत्, वाक्कमैवैकं प्राप्तम्। समुत्थानतश्चेत्, मनःकर्मैकं प्राप्तम्। सर्वेषां मनसोत्थापितत्वात्। त्रिभिरपोति वैभाषिकाः॥ ते पुण (न) रेते प्रथमे द्वे कर्मणी प्रत्येकं द्विप्रभेदे। कथम् ? सदपदिश्यते [158 ab.] पूर्व विज्ञप्त्यविज्ञप्ती कायकर्म खलु कायविज्ञप्तिः कायाविज्ञप्तिश्च / वाक्कर्मापि वाग्विज्ञप्ति- . गिविज्ञप्तिश्च / तृतीयं तु कर्म- .. चेतना मानसी किया। उक्त हि भगवता-"चेतना कर्म चेतयित्वा।" तत्पुनस्त्रिधोक्तम्"कायकर्म वाक्कर्म मनस्कर्म च" इति / ' किं स्वभावं पुनरिदं कायकर्म किं तावत्कायस्वभावम् ? यथा वाक्कर्म 1. यथाक्रमं त्रिभिः कारणैस्त्रयाणामिति वैभाषिकाः / Akb. IV 1 ab. 2. Cf. ते तु विज्ञप्त्यविज्ञप्ती | Ah. IV. 2 a.. See Aam. pp. 47-8. 3. किं पनेतं कम्मं नामा ति? चेतना चेव, एकच्चे च चेतनासम्पयुत्ता धम्मा। तत्थ चेतनाय कम्मभावे इमानि सुत्तानि-चेतनाहं भिक्खवे कम्मं वदामि, चेतयित्वा कम्मं करोति कायेन वाचाय मनसा [Ang. III. p. 415]......Dhs A. III. A. 5-6.चेतयित्वा कम्मं करोतीति एत्थ यस्मा पुरिमचेतनाय चेतयिस्वा सन्निट्ठानकम्मं करोति / तस्मा चेतनापुब्बकं कम्म, तं चेतनासभावमेवाति चेतनं अहं कम्मं वदामीति अत्थो। अथवा समानकालत्तेपि कारणक्रिया पुब्बकाला विय वत्तुं युत्ता। फलक्रिया च अपरकाला विय / यस्मा च चेतनाय चेतयित्वा कायावाचाहि चोपनक्रियं मनसा च अभिज्झादिक्रियं करोति तस्मा तस्सा क्रियाय कारिक चेतनं अहं कम्मं वदामीति अत्थो / A. malataka. p. 58.
