Abhidharmadipa with Vibhasaprabha Vrutti

SR No.: 004384
Original Sutra Author: N/A
Author: P S Jaini
Publisher: Kashi Prasad Jayaswal Research Institute
Publication Year: 1977
Total Pages: 660
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari
File Size: 12 MB

Page 213

54 अभिधर्मदीपे [89 "तस्यैतानि (यस्येमानि) पञ्चेन्द्रियानि (णि) सर्वेण सवं न सन्ति तमहं बाह्य पृथग्जनपक्षावस्थितं वदामि" इति ?' ___ अनास्रवाधिका सदज्ञापकमेतत् / अनास्रवाणि खल्वधिकृत्यैतदुक्तम् / यस्मादार्यपूदगलव्यवस्थानं कृत्वा “यस्येमानि" इति भगवानवोचत / पृथग्जनो वा द्विविधः / ' प्राभ्यन्तरश्वासमुच्छिन्नकुशलमलः, बाह्यश्च समुच्छिन्नकुशलमूलः / तमधिकृत्योक्तम्--"बाह्यं पृथग्जनपक्षावस्थितं वदामि" इ[ति] / "सर्वेण सर्वानि (णि)" इति वचनाद्वा 'यस्य लौकिकान्यपि न सन्ति' इत्याकृतम्। बाह्यमित्यशाक्यपुत्रीयं पृथग्जनपक्षावस्थितमित्यार्यधर्मविपक्षावस्थितम्। अन्यथा ह्येवमवक्ष्यत्-'यस्यमानि पञ्चेन्द्रिया (णि) न सन्ति तमहं पृथग्जनपक्षावस्थितं वदामि' इति / उक्तं हि—“सन्त्रसन्ति सत्त्वा लोके जाता लोके वृद्धास्तीक्ष्णेन्द्रिया अपि मध्येन्द्रिया अपि मद्विन्द्रिया अपि” इत्यप्रवर्तित एव धर्मचक्रे / पुनश्चोक्तम्- "यावच्चाहमेषां पञ्चानामिन्द्रियानां (णां) समुदयं चास्तङ्गमं चास्वादं चादीनवं च निःसरणं च यथाभूतं 1. See LVPAK II. 119, n. 1. Cf. "पञ्चिमानि भिक्खवे इन्द्रियानि / कतमानि पञ्च ? श्रद्धेन्द्रियं पञिान्द्रियं इमानि खो भिक्खवे पञ्चिन्द्रियानि / इमेसं खो भिक्खवे पञ्चन्नं इन्द्रियानं समत्ता परिपूरत्ता अरहा होति, ततो मुदुतरेहि अरहत्तसच्छिकिरियाय पटिपन्नो होति; ततो मुदुतरेहि अनागामी होति, ततो मुदुतरेहि अनागामिफलसच्छिकिरियाय पटिपन्नो होति; ततो मुदुतरेहि सकदागामी होति, ततो मुदुतरेहि सकदागामीफलसच्छिकिरियाय पटिपन्नो होति; ततो मुदुतरेहि सोतोपनो होति, तता मुदुतरेहि सोतापत्तिफलसच्छिकिरियाय पटिपन्नो होति / यस्स खो भिक्खवे इमानि पञ्चिन्द्रियानि सब्बेन सब्बं सब्बया सब्बं नत्थि, तमहं 'बाहिरो पुथुज्जनपक्खे ठितो' ति वदामीति / S. v. p. 194. . Also cf. Saku. p. 103. 2. This whole passage, from अनास्रवाधिकारादाज्ञापकमेतत् to न चायमनास्रवाणां धर्माणां परीक्षाप्रकारः, is almost identical with Akb. II. 9d. 3. Cf. दुवे पुथुज्जना वुत्ता बुद्धनादिच्चबन्धुना। ___ अन्धो पृथुज्जनो एको कल्याणको पुथुज्जनो // Digha. A. I. p. 59. 4. Cf. अद्दस खो भगवा बुद्धचक्खुना लोकं वोलोकेन्तो सत्ते अप्परजख्खे महारजक्खे तिक्खिन्द्रिये मुदिन्द्रिये स्वाकारे सुविज्ञापये अप्पेकक्चे परलोकवज्जभयदस्साविनो बिहरन्ते / Vinaya. I. p. 6. It is interesting to note that the Sthavirvadin quotes precisely the same agama , while dealing with a controversy : नत्थि लोकियानि पञ्च इन्द्रियानीति ? Ko. xix. 8.-इदानि इन्द्रियकथा नाम होति / तत्थ 'लोकिया सद्धा सद्धा एव नाम न सद्धिन्द्रियं / तथा लोकियं विरियं सति समाधि पञ्चा पञ्चा एव नाम, न पञ्चिन्द्रियं' ति येसं लद्धि, सेय्यथापि हेतुवानानञ्चेव महिसासकानञ्च / KvA. xix. 8.