Abhidharmadipa with Vibhasaprabha Vrutti

SR No.: 004384
Original Sutra Author: N/A
Author: P S Jaini
Publisher: Kashi Prasad Jayaswal Research Institute
Publication Year: 1977
Total Pages: 660
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari
File Size: 12 MB

Page 192

44.] प्रथमोऽध्यायः। 33 विक्लेदो विवक्षितः पाको वा तदा जलानलयोः प्राधान्याद्वयपदेशो भवत्यम्बू क्लेदयत्यग्निः पचतीति / तस्मात्सामग्रयां सत्यां दर्शणे (ने) प्रवर्तमाने प्राधा. भ्याच्चक्षुः पश्यतीत्युच्यते। कथं प्राधान्यमिति चेत् ? तत्प्रकर्षे दर्शण (न)प्रकर्षात् / तुल्ये हि प्रथमध्यानचक्षविज्ञाने द्वितीयादिषु चक्षुष्प्रकर्षादर्शनप्रकर्ष दृश्यत इति / तस्माद्युक्तम्-"चक्षुः पश्यति नयनः(नम्) पश्यति मनसि तु भक्त्या प्रज्ञावृत्तिरुपचर्यते मनसा पश्यति" इति / ' ___ तत्र यदुक्तं कोशकारेण --"किमिदमाकाशं खाद्यते। सामग्रयां हि सन्यां दृष्टमित्युपचारः प्रवर्तते / तत्र कः पश्यति ?" इति / तदत्र तेत भदन्तेन सामग्रयङ्गक्रिया [पहरणं ?]" क्रियते / अभिधर्मसंमोहाङ्कस्थानेनात्माप्यङ्कितो भवत्ययोगशून्यताप्रपाताभिमुख्यत्वं प्रदर्शितमिति // ' [I. A. 7. Fol. 36b.] किं पुण (न) रेकेनापि चक्षषा पश्यति, आह". स्विद् द्वाभ्यामेवेति ? नात्र नियमः / यस्मात् 1 एष तु काश्मीरवैभाषिकाणां सिद्धान्तः। चक्षुः पश्यति, श्रोत्रं शृणोति. प्राण जिघ्रति, जिह्वा आस्वादयति, कायः स्पृशति, मनो विजानातीति / Akb. I. 42. _For this controversy, see Ko. XVIII, 9.-इवामि चक्खूना कप पस्सतीति कथा होति / तत्थ "चक्खुना रूपं दिस्वा"ति वचनं निस्साय पसादचक्खुमेव का पस्सतीति येसं लद्धि; सेय्यथापि महासंघिकानं / "इध भिक्खवे भिक्खु चक्खुना रूपं पस्सनी ति ससम्भारकथानयेन वुत्तं / यथा हि उसुना विज्झन्तोऽपि धनुना विज्झतीति वुच्चति / एव चक्खवित्राणेन पस्सन्तोपि चक्खुना पस्सतीति वुत्तो। तस्मा असाधकमेत | KoA.XVII.. Cf. चक्खुना रूपं विस्वा ति कारणवसेन चक्खू ति लद्धवोहारेन रूपदस्सनमत्त न चक्खुविज्ञाणेन रूपं दिस्वा। पोराणा पनाहु-"चक्खु रूपं न पस्सति अचित्तकत्ता, चित्तं न पस्सति प्रचक्नुकत्ता, द्वारारम्मणसंघट्ट पन चक्खुप्पसाववत्थुकेन चित्तेन पस्सति / ईदिसो पनेसा, धनुना विज्झती ति आदिसु विय ससम्भारकथा नाम होति / तस्मा चक्खुविचाणन रूपं दिस्वा ति अयमेवेत्थ अत्थो ति / Vm. I. 53. For other referenees, see LVPAk. I. p. 82. 2 Cf. अत्र सौत्रान्तिका आहुः। किमिदमाकाशं खाद्यते / चक्षुहि प्रतीत्य रूपाणि चोत्पद्यते चक्षुर्विज्ञानम् / तत्र कः पश्यति को वा दृश्यते / निर्व्यापार हीदं धर्ममात्रं हेतुफलमात्रं च / तत्र व्यवहारार्थ च्छन्दत उपचाराः क्रियन्ते / चक्षुः पश्यति विज्ञानं विजानातीति / नात्राभिनिवेष्टव्यम् / उक्तं हि भगवता "जनपदनिरुक्ति नाभिनिवेशेत, संज्ञा च लोकस्य नाभिधावेदिति / " Akb. I. 42. It is interesting to note that the Adv. here identifies the Kosakar. with the Sautrintika. For an elucidation of this view of Sautrantika, ste Th. Stcherbatsky: The Central Conception of Buddhism, p. 6%. 3 This statement is very significant. It proves the authenticity of a tradition that the Kosakara was a Vaibhasika before he became a Mahayanist. 3