Nayopdesh Part 02 Tarangini Tarni

SR No.: 004344
Original Sutra Author: N/A
Author: Yashovijay Gani, Lavanyasuri
Publisher: Vijaylavanyasuri Gyanmandir
Publication Year: 1956
Total Pages: 282
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari
File Size: 9 MB

Page 82

नयामृततरशिणी तरङ्गिणीतरणिभ्यो समता मापा 25 विवेचितः प्रदेशदृष्टान्तः प्रस्थकदृष्टान्तं विवेचयति प्रस्थकार्थमित्यादिमा प्रस्थकार्थ बजामीति, वने गच्छन् ब्रवीति यत् / आदिमो ह्युपचारोऽसौ, नैगम-व्यवहारयोः // 62 // नयामृत-प्रस्थकार्थमित्यादि / प्रस्थक:- मगधदेशप्रसिद्धो धान्यमानहेतुर्द्रव्यविशेषः, तदर्थ बजामीति वने गच्छन् यद् ब्रवीति कश्चित् , असौ नैगम-व्यवहारयोः, हि-निश्चितम् , आदिम उपचारः ___ नम्वत्र प्रस्थकार्थ वने गच्छतः प्रस्थकेच्छाया मुख्यार्थस्याबाधितत्वात् कथं प्रस्थकपदस्योपचार इत्यत आह-- * अत्र प्रस्थकशब्देन, क्रियाविष्टक्नैकषी। प्रस्थकेऽहं बजामीति, झुपचारोऽपि च स्फुटः // 13 // नयामृत-अत्रेति / अत्र-अधिकृतप्रयोगे, केत्यधिकारणाकालायाः प्रस्थकार्थमिति चतुर्थी. प्रकृत्यर्थेनैव निवृत्तेः, प्रस्थ[क]दलयोग्यवृक्षप्राप्तिरूपक्रियाविष्टवनस्य, एका-अद्वितीया धीरिति तत्रोपचार आवश्यक इत्यर्थः / ननु तथापि सप्तम्यन्तप्रश्ने सप्तम्यन्तमेवोसरमुषितमित्यत आह ‘क भवान् गच्छति' इति प्रश्ने प्रस्थके ऽहं व्रजामीति, सप्तम्यन्तप्रस्थकपदस्योपचारोंऽपि वने स्फुट एव दृश्यत इत्यर्थः, तथा च वनगमने प्रस्थकशब्देन वनामिधानं मैगम-व्यवहारयोः प्रथम उपचार इति सिद्धम् // 63 // छिमनि प्रस्थकं तक्ष्णोम्युत्किराम्युल्लिखामि च / करोमि चेति तदनूपचाराः शुद्धताभृतः // 64 // द्वाषष्टितमपद्यमवतारयति-विवेचित इति / प्रस्थकदृष्टान्ते नैगमव्यवहाराभ्युपगमविशेषप्रतिपादकं द्वाषष्ठितमपयं विवृणोति-प्रस्थकार्थमित्यादीति। तदर्थ धान्यमानहेतद्रव्यविशेषार्थम् / असौ प्रस्थकार्थ व्रनामीति वचनम् / अन्यत् स्पष्टम् // 62 // त्रिषष्टितमपद्यमवतारयति- नन्विति / अत्र प्रस्थकार्थ व्रजामीत्युक्तौ। मुख्यार्थस्य प्रस्थकार्थमित्यनेनं शपया प्रतिपाद्यस्यार्थस्य / विवृणोति-अत्रेतीति / अत्रेति मूलस्य विवरणम्- अधिकृतप्रयोग इति-प्रस्थकार्य व्रजामीति प्रयोगे इति तदर्थः, अत्र घटकत्वं सप्तम्यर्थः, तस्य 'प्रस्थकार्यम्' इत्यत्रान्वयः / कस्यधिकरणाकाहायक ब्रजति भवानिति पृच्छता परेण स्वगताधिकरणाकालाऽऽविष्कृता तस्याः, अस्य 'निवृत्तेः' इत्यमेनम्बियः, किं ब्रजति भवानित्येवं व्रजनविषयकाकालाया अभावेन तभिवर्तनस्यानुद्देश्यत्वाद् व्रजामीत्यनेन नाधिकरणांकालावा निवृत्तिरिति प्रस्थकार्थमिति चतुर्थीप्रकृत्यर्थेनैवोकाकालाया निवृत्तः, आकाक्षाया निवृत्तिश्च स्वविषयमिर्णयात्मकस्वविषयसिद्धथैव सम्भवति नान्यथेति नमनाधिकरणविशेषप्रतिपत्तिरेव प्रस्थकार्थमित्यनेन जन्याऽमिमता, सा च प्रतिपत्तिर्धान्थमानहेतुद्रव्यविशेषात्मकप्रस्थकालयोग्यवृक्षप्राप्तिरूपक्रियाक्टिवनगोचरेति तादृशक्नरूपार्थाधिकरणे प्रस्थकपदस्थोपचार आवश्यक त्याह-प्रस्थक बखेति / उत्तरार्द्ध व्याख्यातुमक्तारयति-नन्विति / तथाऽपि उपचारस्यावश्यकत्वेऽपि / सप्तम्यक्तप्रश्ने के मवान् प्रजतीतिः प्रश्ने / सप्तम्यम्तमेवोत्तरं प्रस्थकार्थमित्यस्य स्थाने 'प्रस्थके' इति सप्तम्यरतप्रस्थकंपदष्टितमेवोत्तरकायमामाह-प्रस्षकेऽहमित्याधुत्तराईमाह / उत्तरार्थि स्पश्यति-मयामित्यादि / फलितमाह-तथा चेति