________________ // ॐ हूँ। श्री क्ली अहं श्रीशङ्केश्वरपार्श्वनाथाय नमः // न्यायविशारद-न्यायाचार्य-महोपाध्यायश्रीयशोविजयगणिविरचिता वैराग्यरतिः प्रथमः सर्गः // ऐं नमः // ऐन्द्रश्रेणिनतपदान नत्वा तीर्थङ्करान् परमभक्त्या / शमगुणमौक्तिकशुक्तिं वक्ये वैराग्यरतियुक्तिम् // 1 // वैराग्यभावभावनदृढतायाः कारणं भवति यद् यत् / तत् तत् कथानकरसप्रथानुसन्धानमतिपथ्यम् // 2 // इति यतिवृषभप्रोक्तैराभ्यन्तरभावसम्भवैश्चरितैः / प्रशमचमत्कारकरी पद्धतिमाधातुमाशासे // 3 // तत्रादौ धर्मगुरोर्भविनो धर्मप्रदानविधिवार्ताम् / पाषाणपल्लवोद्गमचमत्क्रियाकारिणीं वक्ष्ये // 4 // अस्तीह भवाह्वानं पुरमतुलमदृष्टमूलपर्यन्तम् / अन्यान्यजन्महट्टप्रविततबहुदुःख-सुखपण्यम् // 5 // चित्राऽऽकुलसुगतादिकमतदेवकुलं कषायसकलकलम् / दृढमोहप्राकारं तृष्णापरिखावृतमलच्यम् // 6 // इष्टवियोगा-ऽप्रियसम्प्रयोगनिम्नाऽन्धकूपबहुरूपम् / विस्तीर्णविषयसरसी-तनुकानन-जाड्यगृहरम्यम् // 7 // अविवेकद्विपशाला-विकल्पभरतुरगमन्दुरोद्दीप्तम् / निरवधिकाममनोरथरथप्रचारोन्मथितमार्गम् // 8 // आसीत् तत्र द्रमको भवजन्तुस्तत्त्वतो विगतबन्धुः / शब्दादिविषयकदशनदुष्पूरमहोदरः पापः // 9 // विपरीतमतिस्तत्त्वा-ऽतत्त्वग्रहणाद् धनादिलोभाच्च / दुःस्थश्चानुपलम्भात् सद्धर्मकपर्दकस्यापि // 10 // कर्मारिध्वंसिबलाभावाद् गतपौरुषः क्षुधाक्रान्तः / विषयबुभुक्षानुगमात् सर्वज्ञामजनतोऽनाथः // 11 // दुष्कृतभूमीलुठनाद् दलिताङ्गो बन्धधूलिदुर्ललितः / मोहकलाऽशुचिचीरश्चरणभृतां निन्द्यतां प्राप्तः // 12 // विषयकदन्नाशार्तेरुच्चावचजन्मनामगेहेषु / भ्रान्त्वाऽऽदत्ते भिक्षां तुच्छामायुःकपालेऽसौ // 13 // कुविकल्पास्तद्धेतुग्रन्थाश्च कुतीर्थिकाश्च तस्य तनुम् / तत्त्वाभिमुख्यरूपां जर्जरयन्तीह डिम्भगणाः // 14 // तद्वेदनाविधुरितो नानागतिदुःखशोकनिर्मग्नः / हा! मातस्तातेति प्रलपति न तु कोऽपि गतिरस्य // 15 // उन्मादो मिथ्यात्वं सकलाऽकार्यप्रवर्तकश्चास्य / भवति महातापकरो ज्वर इव रागोऽतिदुःखाय // 16 // शमघर्षणकृतहर्षः क्रोधः कण्डूविवेकदृग्घाती / अज्ञाननेत्ररोगो हृद्ग्राहि द्वेषशूलं च // 17 // भय-शोका-ऽरतिजन्यं दैन्यं चोद्वेजकं गलत्कुष्ठम् / सत्कार्योत्साहहरो जलोदराभः प्रमादभरः // 18 // भक्ताश्रद्धाऽविरतितपथ्यरुचिप्रमाथिनी गहना / मूर्छा विभवाहङ्कतिरुपहृतहृवृत्तिसर्वस्वा // 19 // . निर्दलयन्निव हृदयं संकल्पो वद्धते महाश्वासः / अर्थोऽङ्कुराश्च कामा अवाच्यगूढार्तिपरिणामाः // 20 // * अत्र संज्ञाविकलाष्टिप्पण्यो ग्रन्थकृत्स्वहस्तलिखितैकमात्रादर्श ग्रन्थकृतैवोल्लिखितपाठान्तररूपा अवबोद्धव्याः॥