Page Text
________________ टिप्पणपत्रिकाकुसुमोगमाविटीकात्रयोपेतम् . 387 प्रशस्तपादभाष्यम् क्वचिच्चाभयविनाशाद् विनश्यतीति / कथम् ? यहा द्वितन्तुककारणावयवे अंशो कर्मोत्पन्नमंश्वन्तराद्विभागमारभते तदेव तन्त्वन्तरेऽपि कर्मोत्पद्यते, विभागाच्च तन्त्वारम्भकसंयोगविनाशः, तन्तुकर्मणा तन्त्वन्तराद्विभागः क्रियत इत्येकः कालः / . ततो यस्मिन्नेव काले विभागात् तन्तुसंयोगविनाशः, तस्मिन्नेव काले संयोगविनाशात् तन्तुविनाशस्तस्मिन् विनष्टे तवाश्रितस्य तन्त्वन्तरविभागस्य विनाश इति / . न्यायकन्दली प्रदेशान्तरसंयोगाद्वा। 'एवं चेस्सिद्धमत्तरसंयोगा'वधित्वं विभागस्य, तबारम्भकस्य कर्मणः स्थाश्रयस्य देशान्तरप्राप्तिमंकृत्वा पर्यवसानाभावात् / नन्वेतदपि 'साध्यसमं यत् संयोगमात्रेण विभागनिवृत्तिरिति ? तत्राह-संयुक्तप्रत्ययपदिति / यथा संयुक्तप्रत्ययपिचरमनुवर्तते, मैवं स्वाश्रयस्य देशान्तरसंयोगे भूते विभक्तप्रत्ययानुवृत्ति'रस्ति / अतस्तस्य संयोगमात्रेणैव 'निवृत्तिरिति / उपसंहरति-तस्मादिप्ति / क्वचिच्चाश्रयविनाशादपि विनाशः। कथमित्यक्षस्य प्रश्नः / उत्तरम्-यवेति / द्वितन्तुककारणस्य तन्तोरवयवे अंशो कर्मोत्पन्नमवन्तरान्तस्यांशोविभागमारभते यदा, [वि.] बिभागस्तस्मादिति / विभागस्तु नवमित्येव दर्शयति तथा हि वृक्षस्य इति :-वृक्षमूलावच्छिन्न वृक्षण सह पुरुषक्रियया पुरुषस्य न तावत्संयोगोस्ति, ततः पुरुष क्रियया "मूलप्रदेशावच्छिन्नाद् वृक्षाद् विभागं कृत्वा मूलसन्निहित .[पं०] (कं. 161.15) विभागारम्भकस्य / स्वाश्रयस्येति (कं. 161.15) हस्तादेः / स्वाभयस्येति (कं. 161.17) विभागाश्रयस्य / संयोगमात्रेणैवेति (कं. 161.18) उत्तरसंयोगमात्रेणैव / - तन्त्वन्तरेपीति (कं. 161.21) तस्मिन्नेवांशोरवयविनि तम्ती इत्यर्थः / "न द्वितीयो विभागाच्यांशोस्तन्त्वारम्भकसंयोगविनाशो यदेति (कं. 161.21) विभा [गे]न हि जातेन संयोगो विनाश्यते / अत्र च तन्वारम्भकेति तन्तुशन्नेन प्रथमसन्तुर्गह्यते तन्तुकर्मणेति (कं. 161.22) प्रथमतन्तुकर्मणा / तन्वन्तरादिति (कं. 161.22) द्वितीयतन्तोः / [कु०] इत्याह तदारम्भकस्येति (कं. 161.14) / साध्यसममिति (कं. 161.15) साध्यमुत्तरसंयोगस्य विनाशकत्वं हेवन स एवेत्यर्थः यथेति (कं. 161.16) नन्वित्यादिभाष्यमत्तरसंयोगस्य विभागावधित्वे प्रत्यक्षं प्रमाणं दर्शयति / भतो न साध्याविशिष्टत्वं चोदनीयम् / प्रत्ययानुवृत्तिप्रसङ्गरूपश्च तर्कः प्रत्यक्षस्यैवानुग्राहक इत्यर्थः / 1 विनाशादेव - कं. 1, कं. 2 कि। 2 एवं च- जे. 1 / 3 वधिकत्वम् - जे. 1, मे. 3 / 4 साध्वसमं संयोगमात्रेण-कं. 1, कं. 2, जे. 2, जे. 3 / 5 रप्यस्ति-जे. 1 / 6 निवृत्ति:-कं. 1, कं. 2 / 7 क्वचिदाश्रय -कं. 1, कं. 2 / 8 अंश्वन्तरस्य -कं. 1, कं. 2 / 9 क्रिया-ब; 1. मूलं - अ; 11 विभागाश्यांशोर्यस्त'न्त्वारम्भक-कं।
| SR No. | 004336 |
| Book Title | Nyayakandali |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | J S Jetly, Vasant G Parikh |
| Publisher | Oriental Research Institute Vadodra |
| Publication Year | 1991 |
| Total Pages | 748 |
| Language | Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 16 MB |