________________ 856 लघीयस्त्रयालङ्कारे न्यायकुमुदचन्द्रे [7. निक्षेपपरि० "श्रासयोगकेवलिनो जीवा आहारिणः” [ ] इत्यभ्युपगमात् / षड्विधो हि आहारः प्रवचने प्रसिद्धः "नोकैम्म-कम्महारो कवलाहारो य लेप्पमाहारो / उज्ज मणो वि य कमसो आहारो छव्विहो णेयो // ' [ भावसं० गा० 110 ] 5 इत्यभिधानात् / तत्र च कवैलाहाराभावेऽपि अन्यस्य कर्म-नोकर्माऽऽदानलक्षणस्य आहारस्य भावात् न आहारित्वं भगवतो विरुद्धम् / न च कवलाहारेणैव आहारित्वं जीवानामित्यभ्युपगमो युक्तः; एकेन्द्रियाण्डजत्रिदशानाम् अभुञ्जानतिर्यङ्मनुष्याणाश्च अनाहारित्वप्रसङ्गात् / द्वितीयपक्षे तु त्रिदेशादिभिर्व्यभिचारः; तेषां वेद्यादि कर्मोदयात् क्षुदुदये सत्यपि कवलाहाराभावात् / अथात्र तदुदयः तमसाधयन्नपि केव10 लिनि प्रसाधयति; तदेतत् केवलिनो महन्माहात्म्यम्-यद्विषयविषमग्रहाभिभूतप्राणिषु (1) “आहारा एइंदियप्पहुडि जाव सजोगकेवलित्ति-अत्र कवललेपोष्ममनःकर्माहारान् परित्यज्य नोकर्माहारो ग्राह्यः ।"-छक्खं, टी० पृ० 409 / “आहारानुवादेन आहारकेषु मिथ्यादृष्टयादीनि सयोगकेवल्यन्तानि ।"-सर्वार्थसि० 1 / 8 / “थावरकायप्पहुदी सजोगिचरमोत्ति होदि आहारी।"-जीवका० गा०६९७। (2) "णोकम्म कम्महारो कवलाहारो य लेप्पहारो य / उज्ज मणो वि य कमसो आहारो छविहोणेओ॥ णोकम्मकम्महारो जीवाणं होइ चउग्गइगयाणं / कवलाहारो णरपसू रुक्खे य लेप्पमाहारो // पक्खीणुज्जाहारो अंडयमझेसु वट्टमाणाणं / देवेसु मणाहारो चउम्विहो णत्थि केवलिणो। णोकम्मकम्महारो उवयारेण तस्स आयमे भणिओ। ण हु णिच्छएण सो वि ह स वीयराओ परो जम्हा ।।"-भावसं० गा० 110-113 / भावसं० श्लो० 226 / उद्धृतेयम्-प्रमेयक० 50 300 / / प्रवचनसा० टी० पृ० 28 / रत्नक० टी० टि० पृ० 5 / श्वेताम्बरागमेषु त्रिविध आहारः प्ररूपितः"भावाहारो तिविहो ओए लोमे य पक्खेवे / सरीरेणोयाहारो तयाय फासेण लोमआहारो। पक्खेवाहारो पूण कावलियो होइ नायब्वो। ओयाहारा जीवा सव्वे अपज्जत्तगा मुणेयव्वा / पज्जत्तगा य लोमे पक्खेवे होइ नायव्वा / / एबिंदियदेवाणं नेरइयाणं च नत्थि पक्खेवो। सेसाणं पक्खेवो संसारत्थाण जीवाणं ॥"-सूत्रकृ. नि० गा० 170-73 / बौद्धधर्मसंग्रहे पंचधा आहारा: प्ररूपिता:-"पंचाहाराः ध्यानाहाराः कवलीकाहाराः प्रत्याहाराः स्पर्शाहाराः संचेतनिकाहाराश्चेति।"-धर्मसं० 10 15 / (3) "जरवाहिदुक्खरहियं अहारणिहारवज्जियं विमलं / सिंहाण खेलसेओ णत्थि दुगंछा य दो सो य ।"बोधपा० गा० 37 / 'पडिसमयं दिव्वतमं जोगी णोकम्मदेहपडिबद्धं / समयपबद्धं बंधदि गलिदवसेसाउमेत्तठिदी ॥"-लब्धिसा० गा० 614 / “लाभान्तरायस्याशेषस्य निरासात् परित्यक्तकवलाहारक्रियाणां केवलिनां यतः शरीरबलाधानहेतवोऽन्यमनुजाऽसाधारणाः परमशुभाः सूक्ष्मा अनन्ताः प्रतिसमयं पुद्गलाः सन्बन्धमुपयान्ति स क्षायिको लाभः।"-सर्वार्थसि० 2 / 4 / “नोकर्मकर्मनामानमाहारं गृह्णतोऽहतः / देहस्थितिर्भवत्येतदस्माकमपि सम्मतम् ॥"-भावसं० श्लो० २२८"प्रथमपक्षे सिद्धसाधनता; आसयोगकेवलिन आहारिणो जीवा इत्यभ्युपगमात्।"-रत्नक० टी० पृ० 5 / प्रमेयक० पृ० 300 / "ततो नोकर्माहारापेक्षया केवलिनामाहारकत्वम् ।"-प्रव० टी० पृ० 29 / (4) “एकेन्द्रियेषु जीवेषु लेपाहारः प्रजायते / आहारो मानसो देवसमूहेष्वखिलेष्वपि / इति हेतोर्जिनेन्द्रस्य कवलाहारपूर्विका / देहस्थितिर्न वक्तव्या."-भावसं० श्लो० 230-31 / प्रमेयक पृ० 300 / (5) 'देवदेहस्थित्या व्यभिचारः"-रत्नक० टी० 105 / (6) देवादिषु / (7) कवलाहारम् / 1 नोकर्मकर्महारो श्र० / 2 न कव-आ० / 3 यवुदये आ०, ब० / 4 यद्विषये विषम-आ० /