________________ 29. 30 ] हरिवंशपर्व [ 30. 17 अरस्त्वन्धकैः सार्धमपायाद्भरतर्षभ। कथं च भगवान्विष्णुः सुरेशोऽरिनिषूदनः / हत्वा सत्राजितं युद्धे सहबन्धुं महाबली // 30 वसुदेवकुले धीमान्वासुदेवत्वमागतः // 3 जातिभेदभयात्कृष्णस्तमुपेक्षितवानथ / अमरैरावृतं पुण्यं पुण्यकृद्भिरलंकृतम् / अपयाते तदाकरे नावर्षत्पाकशासनः // 31 देवलोकं समुत्सृज्य मर्त्यलोकमिहागतः // 4 अनावृष्ट्या सदा राष्ट्रमभवद्वहुधा कृशम् / देवमानुषयोर्नेता द्योर्भुवः प्रभवो विभुः / ततः प्रसादयामासुरक्रूरं कुकुरान्धकाः // 32 किमर्थं दिव्यमात्मानं मानुष्ये संन्ययोजयत् // 5 पुनरवती प्राप्ते तस्मिन्दानपतौ ततः / यश्चक्रं वर्तयत्येको मानुषाणामनामयम् / प्रववर्ष सहस्राक्षः कच्छे जलनिधेस्तदा // 33 मानुष्ये स कथं बुद्धिं चक्रे चक्रभृतां वरः // 6 कन्यां च वासुदेवाय स्वपारं शीलसंमताम् / गोपायनं यः कुरुते जगतः सार्वलौकिकम् / अक्रूरः प्रददौ धीमान्प्रीत्यर्थ कुरुनन्दन // 34 स कथं गां गतो विष्णुर्गोपत्वमगमद्विभुः // . अथ विज्ञाय योगेन कृष्णो बभ्रुगतं मणिम् / महाभूतानि भूतात्मा यो दधार चकार च / सभामध्यगतं प्राह तमकरं जनार्दनः // 35 श्रीगर्भः स कथं गर्भे चिया भूचरया धृतः॥८ यत्तद्रत्नं मणिवरं तव. हस्तगतं विभो / येन लोकान्क्रमैर्जित्वा त्रिभित्रींचिदशेप्सया। तत्प्रयच्छस्व मानाई मयि मानायकं कृथाः // 36 स्थापिता जगतो मार्गानिवर्गप्रभवास्त्रयः // 9 षष्टिवर्षगते काले यद्रोषोऽभूत्तदा मम / योऽन्तकाले जगत्पीत्वा कृत्वा तोयमयं वपुः / स संरूढोऽसकृत्प्राप्तस्ततः कालात्ययो महान् // 37 लोकमेकार्णवं चक्रे दृश्यादृश्येन वर्मना // 10 ततः कृष्णस्य वचनात्सर्वसात्वतसंसदि / यः पुराणे पुराणात्मा वाराहं वपुरास्थितः / प्रददौ तं मणिं वभ्ररक्लेशेन महामतिः // 38 विषाणाग्रेण वसुधामुज्जहारारिसूदनः // 11 ततस्तमार्यवत्प्राप्तं बभ्रोहस्तादरिंदमः / यः पुरा पुरुहूतार्थे त्रैलोक्यमिदमव्ययम् / ददौ हृष्टमनाः कृष्णस्तं मणिं बभ्रवे पुनः // 39 ददौ जित्वा वसुमती सुराणां सुरसत्तमः॥ 12 स कृष्णहस्तात्संप्राप्य मणिरत्नं स्यमन्तकम् / येन सेहं वपुः कृत्वा द्विधा कृत्वा च तत्पुनः / आबध्य गांदिनीपुत्रो विरराजांशुमानिव // 40 पूर्वदैत्यो महावीर्यो हिरण्यकशिपुर्हतः // 13 इति श्रीहरिवंशे एकोनत्रिंशत्तमोऽध्यायः // 29 // यः पुरा ह्यनलो भूत्वा और्वः संवर्तको विभुः / पातालस्थोऽर्णवगतं पपो तोयमयं हविः // 14 सहस्रचरणं ब्रह्मन्सहस्रांशुं सहस्रशः / जनमेजय उवाच। .. सहस्रशिरसं देवं यमाहुर्वै युगे युगे // 15 विस्तरेणैव सर्वाणि कर्माणि रिपुघातिनः / नाभ्यरण्यां समुत्पन्नं यस्य पैतामहं गृहम् / * श्रोतुमिच्छाम्यशेषेण हरेः कृष्णस्य धीमतः // 1 / एकार्णवगते लोके तत्पङ्कजमपङ्कजम् // 16 कर्मणामानुपूर्व्या च प्रादुर्भावाश्च ये विभोः। येन ते निहता दैत्याः संग्रामे तारकामये / या चास्य प्रकृतिब्रमंस्तां च व्याख्यातुमर्हसि // 2 / सर्वदेवमयं कृत्वा सर्वायुधधरं वपुः / हरिवंश - 57 -