________________ 13. 23. 5] महाभारते [ 13. 23. 24 युधिष्ठिर उवाच / मार्कण्डेय उवाच / न ब्राह्मणं परीक्षेत दैवेषु सततं नरः / अश्वमेधसहस्रं च सत्यं च तुलया धृतम् / . कव्यप्रदाने तु बुधाः परीक्ष्यं ब्राह्मणं विदुः // 5 नाभिजानामि यद्यस्य सत्यस्यार्धमवाप्नुयात् // 14 भीष्म उवाच / भीष्म उवाच / न ब्राह्मणः साधयते हव्यं दैवात्प्रसिध्यति / इत्युक्त्वा ते जग्मुराशु चत्वारोऽमिततेजसः / देवप्रसादादिज्यन्ते यजमाना न संशयः // 6 पृथिवी काश्यपोऽग्निश्च प्रकृष्टायुश्च भार्गवः // 15 ब्राह्मणा भरतश्रेष्ठ सततं ब्रह्मवादिनः / __युधिष्ठिर उवाच। मार्कण्डेयः पुरा प्राह इह लोकेषु बुद्धिमान् // 7 यदिदं ब्राह्मणा लोके व्रतिनो भुञ्जते हविः / युधिष्ठिर उवाच / भुक्तं ब्राह्मणकामाय कथं तत्सुकृतं भवेत् // 16 अपूर्वोऽप्यथ वा विद्वान्संबन्धी वाथ यो भवेत् / भीष्म उवाच / तपस्वी यज्ञशीलो वा कथं पात्रं भवेत्तु सः // 8 आदिष्टिनो ये राजेन्द्र ब्राह्मणा वेदपारगाः / भीष्म उवाच / भुञ्जते ब्रह्मकामाय व्रतलुप्ता भवन्ति ते // 17 कुलीनः कर्मकृद्वैद्यस्तथा चाप्यानृशंस्यवान् / युधिष्ठिर उवाच / हीमानृजुः सत्यवादी पात्रं पूर्वे च ते त्रयः // 9 अनेकान्तं बहुद्वारं धर्ममाहुर्मनीषिणः / तत्रेदं शृणु मे पार्थ चतुर्णां तेजसां मतम् / / किं निश्चितं भवेत्तत्र तन्मे ब्रूहि पितामह // 18 पृथिव्याः काश्यपस्याग्नेर्मार्कण्डेयस्य चैव हि // 10 भीष्म उवाच। पृथिव्युवाच / अहिंसा सत्यमक्रोध आनृशंस्यं दमस्तथा। यथा महार्णवे क्षिप्तः क्षिप्रं लोष्ठो विनश्यति। आर्जवं चैव राजेन्द्र निश्चितं धर्मलक्षणम् // 19 तथा दुश्चरितं सर्व त्रय्यावृत्त्या विनश्यति // 11 ये तु धर्म प्रशंसन्तश्चरन्ति पृथिवीमिमाम् / काश्यप उवाच। अनाचरन्तस्तद्धर्म संकरे निरताः प्रभो // 20 सर्वे च वेदाः सह षभिरङ्गैः तेभ्यो रत्नं हिरण्यं वा गामश्वान्वा ददाति यः। सांख्यं पुराणं च कुले च जन्म / दश वर्षाणि विष्ठां स भुङ्क्ते निरयमाश्रितः // 21 नैतानि सर्वाणि गतिर्भवन्ति मेदानां पुल्कसानां च तथैवान्तावसायिनाम् / शीलव्यपेतस्य नरस्य राजन् // 12 कृतं कर्माकृतं चापि रागमोहेन जल्पताम् // 22 अग्निरुवाच / वैश्वदेवं च ये मूढा विप्राय ब्रह्मचारिणे / अधीयानः पण्डितं मन्यमानो ददतीह न राजेन्द्र ते लोकान्भुञ्जतेऽशुभान् // 23 यो विद्यया हन्ति यशः परेषाम् / युधिष्ठिर उवाच। ब्रह्मन्स तेनाचरते ब्रह्महत्यां किं परं ब्रह्मचर्यस्य किं परं धर्मलक्षणम् / लोकास्तस्य ह्यन्तवन्तो भवन्ति // 13 / / किं च श्रेष्ठतमं शौचं तन्मे ब्रूहि पितामह // 24 -2542