________________ 15. 45. 32] आश्रमवासिकपर्व [15. 46. 14 संजयस्तु महामात्रस्तस्मादावादमुच्यत / गङ्गाकूले मया दृष्टस्तापसैः परिवारितः // 32 युधिष्ठिर उवाच / स तानामश्रय तेजस्वी निवेद्यैतच्च सर्वशः / तथा महात्मनस्तस्य तपस्युग्रे च वर्ततः / प्रययौ संजयः सूतो हिमवन्तं महीधरम् // 33 अनाथस्येव निधनं तिष्ठत्स्वस्मासु बन्धुषु // 1 एवं स निधनं प्राप्तः कुरुराजो महामनाः। दुर्विज्ञेया हि गतयः पुरुषाणां मता मम / गान्धारी च पृथा चैव जनन्यौ ते नराधिप // 34 यत्र वैचित्रवीर्योऽसौ दग्ध एवं दवाग्निना // 2 यहच्छयानुव्रजता मया राज्ञः कलेवरम। यस्य पुत्रशतं श्रीमदभवद्वाहुशालिनः / तयोश्च देव्योरुभयोर्दृष्टानि भरतर्षभ // 35 नागायुतबलो राजा स दग्धो हि दवाग्निना // 3 ततस्तपोवने तस्मिन्समाजग्मुस्तपोधनाः। . यं पुरा पर्यवीजन्त तालवृन्तैर्वर स्त्रियः / श्रुत्वा राज्ञस्तथा निष्ठां न त्वंशोचन्गतिं च ते // 36 तं गृध्राः पर्यवीजन्त दावाग्निपरिकालितम् // 4 तत्राश्रौषमहं सर्वमेतत्पुरुषसत्तम / सूतमागधसंधैश्च शयानो यः प्रबोध्यते / यथा च नृपतिर्दग्धो देव्यौ ते चेति पाण्डव // 37 धरण्यां स नृपः शेते पापस्य मम कर्मभिः // 5 न शोचितव्यं राजेन्द्र स्वन्तः स पृथिवीपतिः। न तु शोचामि गान्धारी हतपुत्रां यशस्विनीम् / प्राप्तवानग्निसंयोगं गान्धारी जननी च ते // 38 पतिलोकमनुप्राप्तां तथा भर्तृव्रते स्थिताम् // 6 - वैशंपायन उवाच / पृथामेव तु शोचामि या पुत्रैश्वर्यमृद्धिमत् / एतच्छ्रुत्वा तु सर्वेषां पाण्डवानां महात्मनाम् / उत्सृज्य सुमहद्दीप्तं वनवासमरोचयत् // 7 निर्याणं धृतराष्ट्रस्य शोकः समभवन्महान् // 39 धिग्राज्यमिदमस्माकं धिग्बलं धिक्पराक्रमम् / अन्तःपुराणां च तदा महानार्तस्वरोऽभवत् / क्षत्रधर्म च धिग्यस्मान्मृता जीवामहे वयम् // 8 पौराणां च महाराज श्रुत्वा राज्ञस्तदा गतिम् // 40 सुसूक्ष्मा किल कालस्य गतिर्द्विजवरोत्तम / अहो धिगिति राजा तु विक्रुश्य भृशदुःखितः / यत्समुत्सृज्य राज्यं सा वनवासमरोचयत् // 9 ऊर्ध्वबाहुः स्मरन्मातुः प्ररुरोद युधिष्ठिरः। युधिष्ठिरस्य जननी भीमस्य विजयस्य च / भीमसेनपुरोगाश्च भ्रातरः सर्व एव ते // 41 अनाथवत्कथं दग्धा इति मुह्यामि चिन्तयन् // 10 अन्तःपुरेषु च तदा सुमहान्रुदितस्वनः / वृथा संतोषितो वह्निः खाण्डवे सव्यसाचिना / प्रादुरासीन्महाराज पृथां श्रुत्वा तथागताम् / / 42 उपकारमजानन्स कृतघ्न इति मे मतिः // 11 तं च वृद्धं तथा दग्धं हतपुत्रं नराधिपम् / यत्रादहत्स भगवान्मातरं सव्यसाचिनः / अन्वशोचन्त ते सर्वे गान्धारीं च तपस्विनीम् // 43 कृत्वा यो ब्राह्मणच्छद्म भिक्षार्थी समुपागतः। तस्मिन्नपरते शब्दे मुहूर्तादिव भारत / धिगग्निं धिक्च पार्थस्य विश्रुतां सत्यसंधताम् // 12 निगृह्म बाष्पं धैर्येण धर्मराजोऽब्रवीदिदम् // 44 इदं कष्टतरं चान्यद्भगवन्प्रतिभाति मे / इति श्रीमहाभारते आश्रमवासिकपर्वणि वृथाग्निना समायोगो यदभूपृथिवीपतेः॥१३ पञ्चचत्वारिंशोऽयायः॥४५॥ तथा तपस्विनस्तस्य राजर्षेः कौरवस्य ह / -2899 -