________________ 15. 5. 2] आश्रमवासिकपर्व [ 15. 6.5 योऽहं दुष्टमतिं मूढं ज्ञातीनां भयवर्धनम् / द्रौपद्या ह्यपकर्तारस्तव चैश्वर्यहारिणः / दुर्योधनं कौरवाणामाधिपत्येऽभ्यषेचयम् // 2 समतीता नृशंसास्ते धर्मेण निहता युधि // 16 यच्चाहं वासुदेवस्य वाक्यं नाश्रौषमर्थवत् / न तेषु प्रतिकर्तव्यं पश्यामि कुरुनन्दन / वध्यतां साध्वयं पापः सामात्य इति दुर्मतिः // 3 सर्वे शस्त्रजिताल्लोकान्गतास्तेऽभिमुखं हताः // 17 पुत्रस्नेहाभिभूतश्च हितमुक्तो मनीषिभिः / आत्मनस्तु हितं मुख्यं प्रतिकर्तव्यमद्य मे / विदुरेणाथ भीष्मेण द्रोणेन च कृपेण च // 4 गान्धार्याश्चैव राजेन्द्र तदनुज्ञातुमर्हसि // 18 पदे पदे भगवता व्यासेन च महात्मना। . त्वं हि धर्मभृतां श्रेष्ठः सततं धर्मवत्सलः / संजयेनाथ गान्धार्या तदिदं तप्यतेऽद्य माम् // 5 राजा गुरुः प्राणभृतां तस्मादेतद्भवीम्यहम् // 19 यच्चाहं पाण्डुपुत्रेण गुणवत्सु महात्मसु / अनुज्ञातस्त्वया वीर संश्रयेयं वनान्यहम् / न दत्तवाश्रियं दीप्तां पितृपैतामहीमिमाम् // 6 चीरवल्कलभृद्राजन्गान्धार्या सहितोऽनया। विनाशं पश्यमानो हि सर्वराज्ञां गदाग्रजः / तवाशिषः प्रयुञ्जानो भविष्यामि वनेचरः // 20 एतच्छ्रेयः स परमममन्यत जनार्दनः // 7 उचितं नः कुले तात सर्वेषां भरतर्षभ / सोऽहमेतान्यलीकानि निवृत्तान्यात्मनः सदा। पुत्रेष्वैश्वर्यमाधाय वयसोऽन्ते वनं नृप // 21 हृदये शल्यभूतानि धारयामि सहस्रशः // 8 तत्राहं वायुभक्षो वा निराहारोऽपि वा वसन् / विशेषतस्तु दह्यामि वर्ष पञ्चदशं हि वै / पत्न्या सहानया वीर चरिष्यामि तपः परम् // 22 अस्य पापस्य शुद्ध्यर्थं नियतोऽस्मि सुदुर्मतिः // 9 / त्वं चापि फलभाक्तात तपसः पार्थिवो ह्यसि / चतुर्थे नियते काले कदाचिदपि चाष्टमे / फलभाजो हि राजानः कल्याणस्येतरस्य वा // 23 तृष्णाविनयनं भुञ्ज गान्धारी वेद तन्मम // 10 इति श्रीमहाभारते आश्रमवासिकपर्वणि करोत्याहारमिति मां सर्वः परिजनः सदा / पञ्चमोऽध्यायः // 5 // युधिष्ठिरभयाद्वेत्ति भृशं तप्यति पाण्डवः // 11 भूमौ शये जप्यपरो दर्भेष्वजिनसंवृतः / युधिष्ठिर उवाच / नियमव्यपदेशेन गान्धारी च यशस्विनी // 12 न मां प्रीणयते राज्यं त्वय्येवं दुःखिते नृप / हतं पुत्रशतं शूरं संग्रामेष्वपलायिनम् / धिङ्मामस्तु सुदुर्बुद्धिं राज्यसक्तं प्रमादिनम् // 1 नानुतप्यामि तच्चाहं क्षत्रधर्म हि तं विदुः / योऽहं भवन्तं दुःखार्तमुपवासकृशं नृप / इत्युक्त्वा धर्मराजानमभ्यभाषत कौरवः // 13 यताहारं क्षितिशयं नाविन्दं भ्रातृभिः सह // 2 भद्रं ते यादवीमातर्वाक्यं चेदं निबोध मे। अहोऽस्मि वश्चितो मूढो भवता गूढबुद्धिना / सुखमस्म्युषितः पुत्र त्वया सुपरिपालितः // 14 विश्वासयित्वा पूर्व मां यदिदं दुःखमनुथाः // 3 महादानानि दत्तानि श्राद्धानि च पुनः पुनः / किं मे राज्येन भोगैर्वा किं यज्ञैः किं सुखेन वा। प्रकृष्टं मे वयः पुत्र पुण्यं चीणं यथाबलम् / / यस्य मे त्वं महीपाल दुःखान्येतान्यवाप्तवान् // 4 गान्धारी हतपुत्रेयं धैर्येणोदीक्षते च माम् // 15 / पीडितं चापि जानामि राज्यमात्मानमेव च / -2863 -