________________ 18. 12. 28 ] महाभारते [ 13. 13.2 इन्द्रेण भेदितास्ते तु युद्धेऽन्योन्यमपातयन् / कारणं श्रोतुमिच्छामि तन्मे वक्तुमिहार्हसि // 41 तच्छ्रुत्वा तापसी चापि संतप्ता प्ररुरोद ह // 28 स्युवाच / ब्राह्मणच्छद्मनाभ्येत्य तामिन्द्रोऽथान्वपृच्छत / स्त्रियास्त्वभ्यधिकः स्नेहो न तथा पुरुषस्य वै / केन दुःखेन संतप्ता रोदिषि त्वं वरानने // 29 तस्मात्ते शक्र जीवन्तु ये जाताः स्त्रीकृतस्य वै // 42 ब्राह्मणं तु ततो दृष्ट्वा सा स्त्री करुणमब्रवीत् / भीष्म उवाच / पुत्राणां द्वे शते ब्रह्मन्कालेन विनिपातिते // 30 एवमुक्ते ततस्त्विन्द्रः प्रीतो वाक्यमुवाच ह / अहं राजाभवं विप्र तत्र पुत्रशतं मया। सर्व एवेह जीवन्तु पुत्रास्ते सत्यवादिनि // 43 समुत्पन्नं सुरूपाणां विक्रान्तानां द्विजोत्तम // 31 वरं च वृणु राजेन्द्र यं त्वमिच्छसि सुव्रत / / कदाचिन्मृगयां यात उद्धान्तो गहने वने / पुरुषत्वमथ स्त्रीत्वं मत्तो यदभिकाङ्क्षसि // 44 अवगाढश्च सरसि स्त्रीभूतो ब्राह्मणोत्तम / पुत्रान्राज्ये प्रतिष्ठाप्य वनमस्मि ततो गतः // 32 स्त्युवाच / स्त्रियाश्च मे पुत्रशतं तापसेन महात्मना / स्त्रीत्वमेव वृणे शक्र प्रसन्ने त्वयि वासव // 45 आश्रमे जनितं ब्रह्मन्नीतास्ते नगरं मया // 33 एवमुक्तस्तु देवेन्द्रस्तां स्त्रियं प्रत्युवाच ह। तेषां च वैरमुत्पन्नं कालयोगेन वै द्विज। पुरुषत्वं कथं त्यक्त्वा स्त्रीत्वं रोचयसे विभो // 46 एतच्छोचामि विप्रेन्द्र देवेनाभिपरिप्लुता // 34 / एवमुक्तः प्रत्युवाच स्त्रीभूतो राजसत्तमः / इन्द्रस्तां दुःखितां दृष्ट्वा अब्रवीत्परुषं वचः / स्त्रियाः पुरुषसंयोगे प्रीतिरभ्यधिका सदा / पुरा सुदुःसहं भद्रे मम दुःखं त्वया कृतम् // 35 एतस्मात्कारणाच्छक स्त्रीत्वमेव वृणोम्यहम् // 47 इन्द्रद्विष्टेन यजता मामनादृत्य दुर्मते / रमे चैवाधिकं स्त्रीत्वे सत्यं वै देवसत्तम / इन्द्रोऽहमस्मि दुर्बुद्धे वैरं ते यातितं मया // 36 स्त्रीभावेन हि तुष्टोऽस्मि गम्यतां त्रिदशाधिप॥४८ इन्द्रं तु दृष्ट्वा राजर्षिः पादयोः शिरसा गतः / / एवमस्त्विति चोक्त्वा तामापृच्छय त्रिदिवं गतः / प्रसीद त्रिदशश्रेष्ठ पुत्रकामेन स क्रतुः / एवं स्त्रिया महाराज अधिका प्रीतिरुच्यते // 49 इष्टस्त्रिदशशार्दूल तत्र मे क्षन्तुमर्हसि // 37 इति श्रीमहाभारते अनुशासनपर्वणि प्रणिपातेन तस्येन्द्रः परितुष्टो वरं ददौ / द्वादशोऽध्यायः // 12 // पुत्रा वै कतमे राजञ्जीवन्तु तव शंस मे / स्त्रीभूतस्य हि ये जाताः पुरुषस्याथ येऽभवन्॥३८ युधिष्ठिर उवाच / किं कर्तव्यं मनुष्येण लोकयात्राहितार्थिना / तापसी तु ततः शक्रमुवाच प्रयताञ्जलिः।। स्त्रीभूतस्य हि ये जातास्ते मे जीवन्तु वासव // 39 कथं वै लोकयात्रां तु किंशीलश्च समाचरेत् / / 1 इन्द्रस्तु विस्मितो हृष्टः स्त्रियं पप्रच्छ तां पुनः। भीष्म उवाच / पुरुषोत्पादिता ये ते कथं द्वेष्याः सुतास्तव // 40 कायेन त्रिविधं कर्म वाचा चापि चतुर्विधम् / स्त्रीभूतस्य हि ये जाताः स्नेहस्तेभ्योऽधिकः कथम्। / मनसा त्रिविधं चैव दश कर्मपथांस्त्यजेत् // 2 - 2514 -