Mahabharat Samhita Part 04

SR No.: 004324
Original Sutra Author: N/A
Author: Bhandarkar Oriental Research Institute
Publisher: Bhandarkar Oriental Research Institute
Publication Year: 1975
Total Pages: 846
Language: Sanskrit, Hindi
Classification: Book_Devnagari
File Size: 10 MB

Page 290

14. 17. 1] महाभारते [14. 17. 25 स्वदोषकोपनाद्रोगं लभते मरणान्तिकम् / / वासुदेव उवाच / अथ चोद्वन्धनादीनि परीतानि व्यवस्यति // 13 ततस्तस्योपसंगृह्य पादौ प्रश्नान्सुदुर्वचान् / तस्य तैः कारणैर्जन्तोः शरीराच्यवते यथा / पप्रच्छ तांश्च सर्वान्स प्राह धर्मभृतां वरः / / 1 जीवितं प्रोच्यमानं तद्यथावदुपधारय // 14 काश्यप उवाच / ऊष्मा प्रकुपितः काये तीव्रवायुसमीरितः। शरीरमनुपर्येति सर्वान्प्राणान्रुणद्धि वै // 15 कथं शरीरं च्यवते कथं चैवोपपद्यते / अत्यर्थं बलवानूष्मा शरीरे परिकोपितः। . कथं कष्टाच संसारात्संसरन्परिमुच्यते // 2 आत्मानं वा कथं युक्त्या तच्छरीरं विमुञ्चति / भिनत्ति जीवस्थानानि तानि मर्माणि विद्धि च // शरीरतश्च निर्मुक्तः कथमन्यत्प्रपद्यते // 3 ततः सवेदनः सद्यो जीवः प्रच्यवते क्षरन् / कथं शुभाशुभे चायं कर्मणी स्वकृते नरः / शरीरं त्यजते जन्तुश्छिद्यमानेषु मर्मसु / . . उपभुङ्क्ते क वा कर्म विदेहस्योपतिष्ठति // 4 वेदनाभिः परीतात्मा तद्विद्धि द्विजसत्तम / 17 जातीमरणसंविग्नाः सततं सर्वजन्तवः / ब्राह्मण उवाच। दृश्यन्ते संत्यजन्तश्च शरीराणि द्विजर्षभ // 18 एवं संचोदितः सिद्धः प्रश्नांस्तान्प्रत्यभाषत / गर्भसंक्रमणे चापि मर्मणामतिसर्पणे / आनुपूर्येण वार्ष्णेय यथा तन्मे वचः शृणु // 5 तादृशीमेव लभते वेदनां मानवः पुनः / / 59 ___ सिद्ध उवाच। भिन्नसंधिरथ क्लेदमद्भिः स लभते नरः / आयुःकीर्तिकराणीह यानि कर्माणि सेवते / यथा पञ्चसु भूतेषु संश्रितत्वं निगच्छति। . शरीरग्रहणेऽन्यस्मिस्तेषु क्षीणेषु सर्वशः // 6 शैत्यात्प्रकुपितः काये तीव्रवायुसमीरितः / / 20 आयुःक्षयपरीतात्मा विपरीतानि सेवते / यः स पञ्चसु भूतेषु प्राणापाने व्यवस्थितः / बुद्धिावर्तते चास्य विनाशे प्रत्युपस्थिते // 7 स गच्छत्यूर्ध्वगो वायुः कृच्छ्रान्मुक्त्वा शरीरिणम्॥ सत्त्वं बलं च कालं चाप्यविदित्वात्मनस्तथा / शरीरं च जहात्येव निरुच्छासश्च दृश्यते / अतिवेलमुपानाति तैर्विरुद्धान्यनात्मवान् // 8 निरूष्मा स निरुच्छासो निःश्रीको गतचेतनः॥२२ यदायमतिकष्टानि सर्वाण्युपनिषेवते / ब्रह्मणा संपरित्यक्तो मृत इत्युच्यते नरः / अत्यर्थमपि वा भुङ्क्ते न वा भुङ्क्ते कदाचन // 9 स्रोतोभिर्विजानाति इन्द्रियार्थाशरीरभृत् / दुष्टान्नं विषमान्नं च सोऽन्योन्येन विरोधि च / तैरेव न विजानाति प्राणमाहारसंभवम् / / 23 गुरु वापि समं भुङ्क्ते नातिजीर्णेऽपि वा पुनः // 10 तत्रैव कुरुते काये यः स जीवः सनातनः / व्यायाममतिमात्रं वा व्यवायं चोपसेवते / तेषां यद्यद्भवेद्युक्तं संनिपाते कचिक्वचित् / सततं कर्मलोभाद्वा प्राप्तं वेगविधारणम् // 11 तत्तन्भर्म विजानीहि शास्त्रदृष्टं हि तत्तथा // 24 रसादियुक्तमन्नं वा दिवास्वप्नं निषेवते / तेषु मर्मसु भिन्नेषु ततः स समुदीरयन् / अपकानागो काले स्वयं दोषान्प्रकोपयन् // 12 / आविश्य हृदयं जन्तोः सत्त्वं चाशु रुणद्धि वै / -2770 -