________________ 14. 16. 17] आश्वमेधिकपर्व [14. 16.43 तत्तेऽहं संप्रवक्ष्यामि यथावन्मधुसूदन / आहारा विविधा भुक्ताः पीता नानाविधाः स्तनाः॥ शृणुष्वावहितो भूत्वा गदतो मम माधव // 17 मातरो विविधा दृष्टाः पितरश्च पृथग्विधाः / कश्चिद्विप्रस्तपोयुक्तः काश्यपो धर्मवित्तमः / सुखानि च विचित्राणि दुःखानि च मयानघ / आससाद द्विजं कंचिद्धर्माणामागतागमम् / / 18 प्रियैर्विवासो बहुशः संवारश्चाप्रियैः सह / गतागते सुबहुशो ज्ञानविज्ञानपारगम् / धननाशश्व संप्राप्तो लब्ध्वा दुःखेन तद्धनम् // 33 लोकतत्त्वार्थकुशलं ज्ञातारं सुखदुःखयोः // 19 अवमानाः सुकष्टाश्च परतः स्वजनात्तथा / जातीमरणतत्त्वज्ञं कोविदं पुण्यपापयोः . शारीरा मानसाश्चापि वेदना भृशदारुणाः // 34 द्रष्टारमुच्चनीचानां कर्मभिर्देहिनां गतिम् // 20 प्राप्ता विमाननाश्चोग्रा वधबन्धाश्च दारुणाः / चरन्तं मुक्तवत्सिद्धं प्रशान्तं संयतेन्द्रियम् / / पतनं निरये चैव यातनाश्च यमक्षये // 35 दीप्यमानं श्रिया ब्राहृया क्रममाणं च सर्वशः / / जरा रोगाश्च सततं वासनानि च भूरिशः / अन्तर्धानगतिज्ञं च श्रुत्वा तत्त्वेन काश्यपः / लोकेऽस्मिन्ननुभूतानि द्वंद्वजानि भृशं मया // 36 तथैवान्तर्हितैः सिद्धैर्यान्तं चक्रधरैः सह // 22 ततः कदाचिन्निर्वेदानिकारान्निकृतेन च / संभाषमाणमेकान्ते समासीनं च तैः सह / लोकतनं परित्यक्तं दुःखातेन भृशं मया / यदृच्छया च गच्छन्तमसक्तं पवनं यथा // 23 ततः सिद्धिरियं प्राप्ता प्रसादादात्मनो मया // 37 तं समासाद्य मेधावी स तदा द्विजसत्तमः / नाहं पुनरिहागन्ता लोकानालोकयाम्यहम् / चरणौ धर्मकामो वै तपस्वी सुसमाहितः / आ सिद्धेरा प्रजासर्गादात्मनो मे गतिः शुभा // प्रतिपेदे यथान्यायं भक्त्या परमया युतः // 24 उपलब्धा द्विजश्रेष्ठ तथेयं सिद्धिरुत्तमा / विस्मितश्चाद्भुतं दृष्ट्वा काश्यपस्तं द्विजोत्तमम् / इतः परं गमिष्यामि ततः परतरं पुनः / परिचारेण महता गुरुं वैद्यमतोषयत् // 25 ब्रह्मणः पदमव्यग्रं मा ते भूदत्र संशयः // 39 प्रीतात्मा चोपपन्नश्च श्रुतचारित्रसंयतः / नाहं पुनरिहागन्ता मर्त्यलोकं परंतप / भावेन तोषयश्चैनं गुरुवृत्त्या परंतपः // 26 प्रीतोऽस्मि ते महाप्राज्ञ ब्रूहि किं करवाणि ते // 40 तस्मै तुष्टः स शिष्याय प्रसन्नोऽथाप्रवीद्गुरुः / यदीप्सुरुपपन्नस्त्वं तस्य कालोऽयमागतः / सिद्धि परामभिप्रेक्ष्य शृणु तन्मे जनार्दन // 27 अभिजाने च तदहं यदर्थ मा त्वमागतः / विविधैः कर्मभिस्तात पुण्ययोगैश्च केवलैः / अचिरात्तु गमिष्यामि येनाहं त्वामचूचुदम् // 41 गच्छन्तीह गतिं मां देवलोकेऽपि च स्थितिम् // भृशं प्रीतोऽस्मि भवतश्चारित्रेण विचक्षण / न कचित्सुखमत्यन्तं न कचिच्छाश्वती स्थितिः / परिपृच्छ यावद्भवते भाषेयं यत्तवेप्सितम् // 42 स्थानाच्च महतो भ्रंशो दुःखलब्धात्पुनः पुनः // 29 | बहु मन्ये च ते बुद्धिं भृशं संपूजयामि च / अशुभा गतयः प्राप्ताः कष्टा मे पापसेवनात् / येनाहं भवता बुद्धो मेधावी द्यसि काश्यप // 43 काममन्युपरीतेन तृष्णया मोहितेन च / / 30 इति श्रीमहाभारते भाश्वमेधिकपर्वणि पुनः पुनश्च मरणं जन्म चैव पुनः पुनः / षोडशोऽध्यायः॥१६॥ म. भा, 35 -2769 -