________________ 14. 12. 4] आश्वमेधिकपर्व [14. 13. 12 तेषां गुणानां साम्यं चेत्तदाहुः स्वस्थलक्षणम् / तेषामन्यतमोत्सेके विधानमुपदिश्यते / // 4 वासुदेव उवाच / हर्षेण बाध्यते शोको हर्षः शोकेन बाध्यते / न बाह्यं द्रव्यमुत्सृज्य सिद्धिर्भवति भारत / कश्चिदुःखे वर्तमानः सुखस्य स्मर्तुमिच्छति / शारीरं द्रव्यमुत्सृज्य सिद्धिर्भवति वा न वा // 1 कश्चित्सुखे वर्तमानो दुःखस्य स्मर्तुमिच्छति // 5 बाह्यद्रव्यविमुक्तस्य शारीरेषु च गृध्यतः।। स त्वं न दुःखी दुःखस्य न सुखी सुसुखस्य वा / यो धर्मो यत्सुखं चैव द्विषतामस्तु तत्तथा // 2 स्मर्तुमिच्छसि कौन्तेय दिष्टं हि बलवत्तरम् // 6 व्यक्षरस्तु भवेन्मृत्युरुयक्षरं ब्रह्म शाश्वतम् / अथ वा ते स्वभावोऽयं येन पार्थावकृष्यसे। ममेति व्यक्षरो मृत्युन ममेति च शाश्वतम् // 3 दृष्ट्वा सभागतां कृष्णामेकवस्त्रां रजस्वलाम् / ' ब्रह्म मृत्युश्च तो राजन्नात्मन्येव व्यवस्थितौ / मिषतां पाण्डवेयानां न तत्संस्मर्तुमिच्छसि // 7 अदृश्यमानौ भूतानि योधयेतामसंशयम् // 4 प्रव्राजनं च नगरादजिनैश्च विवासनम् / अविनाशोऽस्य सत्त्वस्य नियतो यदि भारत / महारण्यनिवासश्च न तस्य स्मर्तुमिच्छसि // 8 भित्त्वा शरीरं भूतानामहिंसां प्रतिपद्यते // 5 जटासुरात्परिक्लेशश्चित्रसेनेन चाहवः / लब्ध्वापि पृथिवीं सर्वां सहस्थावरजङ्गमाम् / सैन्धवाञ्च परिक्लेशो न तस्य स्मर्तुमिच्छसि // 9 ममत्वं यस्य नैव स्यात्कि तया स करिष्यति // 6 पुनरज्ञातचर्यायां कीचकेन पदा वधः / अथ वा वसतः पार्थ वने वन्येन जीवतः / याज्ञसेन्यास्तदा पार्थ न तस्य स्मर्तुमिच्छसि // 10 ममता यस्य द्रव्येषु मृत्योरास्ये स वर्तते // 7 यच्च ते द्रोणभीष्माभ्यां युद्धमासीदरिंदम / बाह्यान्तराणां शत्रूणां स्वभावं पश्य भारत / मनसैकेन योद्धव्यं तत्ते युद्धमुपस्थितम् / यन्न पश्यति तद्भूतं मुच्यते स महाभयात् // 8 तस्मादभ्युपगन्तव्यं युद्धाय भरतर्षभ / / 11 कामात्मानं न प्रशंसन्ति लोके परमव्यक्तरूपस्य परं मुक्त्वा स्वकर्मभिः / न चाकामात्काचिदस्ति प्रवृत्तिः / यत्र नैव शरैः कार्य न भृत्यैर्न च बन्धुभिः / दानं हि वेदाध्ययनं तपश्च आत्मनैकेन योद्धव्यं तत्ते युद्धमुपस्थितम् // 12 कामेन कर्माणि च वैदिकानि // 9 तस्मिन्ननिर्जिते युद्धे कामवस्थां गमिष्यसि / व्रतं यज्ञान्नियमान्ध्यानयोगाएतज्ज्ञात्वा तु कौन्तेय कृतकृत्यो भविष्यसि // 13 कामेन यो नारभते विदित्वा / एतां बुद्धिं विनिश्चित्य भूतानामागतिं गतिम् / यद्यद्ध्ययं कामयते स धर्मो पितृपैतामहे वृत्ते शाधि राज्यं यथोचितम् // 14 न यो धर्मो नियमस्तस्य मूलम् // 10 अत्र गाथाः कामगीताः कीर्तयन्ति पुराविदः / इति श्रीमहाभारते आश्वमेधिकपर्वणि शृणु संकीर्त्यमानास्ता निखिलेन युधिष्ठिर // 11 द्वादशोऽध्यायः॥ 12 // नाहं शक्योऽनुपायेन हन्तुं भूतेन केनचित् / यो मां प्रयतते हन्तुं ज्ञात्वा प्रहरणे बलम् / - 2765