________________ 13. 8. 3] अनुशासनपर्व [ 18.9.1 भीष्म उवाच / यन्मे कृतं ब्राह्मणेषु तेनाद्य न तपाम्यहम् // 16 स्पृहयामि द्विजातीनां येषां ब्रह्म परं धनम् / ब्रह्मण्य इति मामाहुस्तया वाचास्मि तोषितः / येषां स्वप्रत्ययः स्वर्गस्तपःस्वाध्यायसाधनः // 3 एतदेव पवित्रेभ्यः सर्वेभ्यः परमं स्मृतम् / / 17 येषां वृद्धाश्च बालाश्च पितृपैतामहीं धुरम् / / पश्यामि लोकानमलान्छुचीन्ब्राह्मणयायिनः / उद्वहन्ति न सीदन्ति तेषां वै स्पृह्याम्यहम् // 4 तेषु मे तात गन्तव्यमहाय च चिराय च // 18 विद्यास्वभिविनीतानां दान्तानां मृदुभाषिणाम् / यथा पत्याश्रयो धर्मः स्त्रीणां लोके युधिष्ठिर / श्रुतवृत्तोपपन्नानां सदाक्षरविदां सताम् // 5 स देवः सा गतिर्नान्या क्षत्रियस्य तथा द्विजाः // संसत्सु वदतां येषां हंसानामिव संघशः / क्षत्रियः शतवर्षी च दशवर्षी च ब्राह्मणः / मङ्गल्यरूपा रुचिरा दिव्यजीमूतनिःस्वनाः // 6 पितापुत्रौ च विज्ञेयौ तयोहिं ब्राह्मणः पिता // 20 सम्यगुच्चारिता वाचः श्रूयन्ते हि युधिष्ठिर / / नारी तु पत्यभावे वै देवरं कुरुते पतिम् / शुश्रूषमाणे नृपतौ प्रेत्य चेह सुखावहाः // 7 पृथिवी ब्राह्मणालाभे क्षत्रियं कुरुते पतिम् // 21 ये चापि तेषां श्रोतारः सदा सदसि संमताः / पुत्रवञ्च ततो रक्ष्या उपास्या गुरुवञ्च ते / विज्ञानगुणसंपन्नास्तेषां च स्पृहयाम्यहम् / / 8 अग्निवच्चोपचर्या वै ब्राह्मणाः कुरुसत्तम / 22 सुसंस्कृतानि प्रयताः शुचीनि गुणवन्ति च।। ऋजून्सतः सत्यशीलान्सर्वभूतहिते रतान् / ददत्यन्नानि तृप्त्यर्थं ब्राह्मणेभ्यो युधिष्ठिर। आशीविषानिव क्रुद्धान्द्विजानुपचरेत्सदा // 23 ये चापि सततं राजस्तेषां च स्पृहयाम्यहम् // 9 तेजसस्तपसश्चैव नित्यं बिभ्येाधिष्ठिर / शक्यं ह्येवाहवे योद्धं न दातुमनसूयितम् / उभे चैते परित्याज्ये तेजश्चैव तपस्तथा // 24 शूरा वीराश्च शतशः सन्ति लोके युधिष्ठिर / व्यवसायस्तयोः शीघ्रमुभयोरेव विद्यते / तेषां संख्यायमानानां दानशूरो विशिष्यते // 10 हन्युः क्रुद्धा महाराज ब्राह्मणा ये तपस्विनः // 25 धन्यः स्यां यद्यहं भूयः सौम्य ब्राह्मणकोऽपि वा। भूयः स्यादुभयं दत्तं ब्राह्मणाद्यदकोपनात् / कुले जातो धर्मगतिस्तपोविद्यापरायणः // 11 / कुर्यादुभयतःशेषं दत्तशेषं न शेषयेत् // 26 न मे त्वत्तः प्रियतरो लोकेऽस्मिन्पाण्डुनन्दन।। दण्डपाणिर्यथा गोषु पालो नित्यं स्थिरो भवेत् / त्वत्तश्च मे प्रियतरा ब्राह्मणा भरतर्षभ // 12 ब्राह्मणान्ब्रह्म च तथा क्षत्रियः परिपालयेत् // 27 यथा मम प्रियतरास्त्वत्तो विप्राः कुरूद्वह। पितेव पुत्रान्रक्षेथा ब्राह्मणान्ब्रह्मतेजसः / तेन सत्येन गच्छेयं लोकान्यत्र स शंतनुः // 13 / गृहे चैषामवेक्षेथाः कच्चिदस्तीह जीवनम् // 28 न मे पिता प्रियतरो ब्राह्मणेभ्यस्तथाभवत् / इति श्रीमहाभारते अनुशासनपर्वणि न मे पितुः पिता वापि ये चान्येऽपि सुहृज्जनाः // अष्टमोऽध्यायः॥८॥ न हि मे वृजिनं किंचिद्विद्यते ब्राह्मणेष्विह / अणु वा यदि वा स्थूलं विदितं साधुकर्मभिः // 15 युधिष्ठिर उवाच / / कर्मणा मनसा वापि वाचा वापि परंतप / | ब्राह्मणानां तु यो लोके प्रतिश्रुत्य पितामह / -2507 -