Mahabharat Samhita Part 04

SR No.: 004324
Original Sutra Author: N/A
Author: Bhandarkar Oriental Research Institute
Publisher: Bhandarkar Oriental Research Institute
Publication Year: 1975
Total Pages: 846
Language: Sanskrit, Hindi
Classification: Book_Devnagari
File Size: 10 MB

Page 233

18. 131. 2] अनुशासनपर्व [13. 131. 31 केन कर्मविपाकेन वैश्यो गच्छति शूद्रताम् // 2 उप्रान्नं गर्हितं देवि गणान्नं श्राद्धसूतकम् / वैश्यो वा क्षत्रियः केन द्विजो वा क्षत्रियो भवेत् / घुष्टान्नं नैव भोक्तव्यं शूद्रान्नं नैव कर्हि चित् // 17 प्रतिलोमः कथं देव शक्यो धर्मो निषेवितुम् // 3 शूद्रान्नं गर्हितं देवि देवदेवैर्महात्मभिः / केन वा कर्मणा विप्रः शूद्रयोनौ प्रजायते।। पितामहमुखोत्सृष्टं प्रमाणमिति मे मतिः // 18 क्षत्रियः शूद्रतामेति केन वा कर्मणा विभो // 4 शूद्रान्नेनावशेषेण जठरे यो म्रियेत वै / एतं मे संशयं देव वद भूतपतेऽनघ / आहिताग्निस्तथा यज्वा स शूद्रगतिभाग्भवेत् // 19 त्रयो वर्णाः प्रकृत्येह कथं ब्राह्मण्यमाप्नुयुः / / 5 तेन शूद्रान्नशेषेण ब्रह्मस्थानादपाकृतः / महेश्वर उवाच। ब्राह्मणः शूद्रतामेति नास्ति तत्र विचारणा // 20 ब्राह्मण्यं देवि दुष्प्रापं निसर्गाद्ब्राह्मणः शुभे / यस्यान्नेनावशेषेण जठरे यो म्रियेत वै। क्षत्रियो वैश्यशूद्रौ वा निसर्गादिति मे मतिः // 6 तां तां योनि व्रजेद्विप्रो यस्यान्नमुपजीवति // 21 कर्मणा दुष्कृतेनेह स्थानाश्यति वै द्विजः / ब्राह्मणत्वं शुभं प्राप्य दुर्लभं योऽवमन्यते / ज्येष्ठं वर्णमनुप्राप्य तस्माद्रक्षेत वै द्विजः // 7 अभोज्यान्नानि चाभाति स द्विजत्वात्पतेत वै // 22 स्थितो ब्राह्मणधर्मेण ब्राह्मण्यमुपजीवति / सुरापो ब्रह्महा क्षुद्रश्चौरो भग्नव्रतोऽशुचिः।। क्षत्रियो वाथ वैश्यो वा ब्रह्मभूयाय गच्छति // 8 स्वाध्यायवर्जितः पापो लुब्धो नैकृतिकः शठः // 23 यस्तु विप्रत्वमुत्सृज्य क्षात्रं धर्म निषेवते / अव्रती वृषलीभर्ता कुण्डाशी सोमविक्रयी / ब्राह्मण्यात्स परिभ्रष्टः क्षत्रयोनौ प्रजायते // 9 निहीनसेवी विप्रो हि पतति ब्रह्मयोनितः // 24 वैश्यकर्म च यो विप्रो लोभमोहव्यपाश्रयः। गुरुतल्पी गुरुद्वेषी गुरुकुत्सारतिश्च यः / ब्राह्मण्यं दुर्लभं प्राप्य करोत्यल्पमतिः सदा // 10 ब्रह्मद्विवापि पतति ब्राह्मणो ब्रह्मयोनितः // 25 स द्विजो वैश्यतामेति वैश्यो वा शूद्रतामियात् / / एभिस्तु कर्मभिर्देवि शुभैराचरितैस्तथा / स्वधर्मात्प्रच्युतो विप्रस्ततः शूद्रत्वमाप्नुते // 11 शूद्रो ब्राह्मणतां गच्छेद्वैश्यः क्षत्रियतां व्रजेत् // 26 तत्रासौ निरयं प्राप्तो वर्णभ्रष्टो बहिष्कृतः। शद्रकर्माणि सर्वाणि यथान्यायं यथाविधि। ब्रह्मलोकपरिभ्रष्टः शूद्रः समुपजायते // 12 शुश्रूषां परिचयां च ज्येष्ठे वर्णे प्रयत्नतः / क्षत्रियो वा महाभागे वैश्यो वा धर्मचारिणि / कुर्यादविमनाः शूद्रः सततं सत्पथे स्थितः // 27 स्वानि कर्माण्यपाहाय शूद्रकर्माणि सेवते // 13 दैवतद्विजसत्कर्ता सर्वातिथ्यकृतव्रतः। स्वस्थानात्स परिभ्रष्टो वर्णसंकरतां गतः / ऋतुकालाभिगामी च नियतो नियताशनः // 28 ब्राह्मणः क्षत्रियो वैश्यः शूद्रत्वं याति तादृशः // 14 चौक्षश्चौक्षजनान्वेषी शेषान्नकृतभोजनः / यस्तु शुद्धः स्वधर्मेण ज्ञानविज्ञानवाशुचिः / वृथामांसान्यभुञ्जानः शूद्रो वैश्यत्वमृच्छति // 29 धर्मज्ञो धर्मनिरतः स धर्मफलमभुते // 15 ऋतवागनहंवादी निद्वंद्वः शमकोविदः / इदं चैवापरं देवि ब्रह्मणा समुदीरितम्। यजते नित्ययज्ञैश्च स्वाध्यायपरमः शुचिः // 30 अध्यात्म नैष्ठिकं सद्भिर्धर्मकामैनिषेव्यते // 16 / दान्तो ब्राह्मणसत्कर्ता सर्ववर्णबुभूषकः / म.भा. 340 - 2713 -