________________ 13. 65.3] महाभारते [ 13. 65. 29 शकटं दम्यसंयुक्तं दत्तं भवति चैव हि // 3 शुभं देशमयाचन्त यजेम इति पार्थिव // 17 युधिष्ठिर उवाच। देवा ऊचुः / यत्फलं तिलदाने च भूमिदाने च कीर्तितम् / भगवंस्त्वं प्रभुभूमेः सर्वस्य त्रिदिवस्य च / गोप्रदानेऽन्नदाने च भूयस्तद्रूहि कौरव // 4 यजेमहि महाभाग यज्ञं भवदनुज्ञया। भीष्म उवाच। नाननुज्ञातभूमिर्हि यज्ञस्य फलमश्रुते // 18 शृणुष्व मम कौन्तेय तिलदानस्य यत्फलम् / त्वं हि सर्वस्य जगतः स्थावरस्य चरस्य च / निशम्य च यथान्यायं प्रयच्छ कुरुसत्तम / / 5 प्रभुर्भवसि तस्मात्त्वं समनुज्ञातुमर्हसि // 19 पितॄणां प्रथमं भोज्यं तिलाः सृष्टाः स्वयंभुवा / ब्रह्मोवाच / तिलदानेन वै तस्मात्पितृपक्षः प्रमोदते // 6 ददामि मेदिनीभागं भवद्भयोऽहं सुरर्षभाः। माघमासे तिलान्यस्तु ब्राह्मणेभ्यः प्रयच्छति / यस्मिन्देशे करिष्यध्वं यज्ञं काश्यपनन्दनाः // 20 सर्वसत्त्वसमाकीणं नरकं स न पश्यति // 7 सर्वकामैः स यजते यस्तिलैर्यजते पितॄन् / देवा ऊचुः। न चाकामेन दातव्यं तिलश्राद्धं कथंचन // 8 भगवन्कृतकामाः स्मो यक्ष्यामस्त्वाप्तदक्षिणैः / महर्षेः कश्यपस्यैते गात्रेभ्यः प्रस्तास्तिलाः। इमं तु देशं मुनयः पर्युपासन्त नित्यदा // 21 ततो दिव्यं गता भावं प्रदानेषु तिलाः प्रभो॥९ भीष्म उवाच / पौष्टिका रूपदाश्चैव तथा पापविनाशनाः / ततोऽगस्त्यश्च कण्वश्च भृगुरत्रिर्वृषाकपिः / तस्मात्सर्वप्रदानेभ्यस्तिलदानं विशिष्यते // 10 असितो देवलश्चैव देवयज्ञमुपागमन् // 22 आपस्तम्बश्च मेधावी शङ्खश्च लिखितस्तथा / ततो देवा महात्मान ईजिरे यज्ञमच्युत / महर्षिौतमश्चापि तिलदानैर्दिवं गताः // 11 तथा समापयामासुर्यथाकालं सुरर्षभाः // 23 तिलहोमपरा विप्राः सर्वे संयतमैथुनाः / त इष्टयज्ञास्त्रिदशा हिमवत्यचलोत्तमे / समा गव्येन हविषा प्रवृत्तिषु च संस्थिताः // 12 षष्ठमंशं क्रतोस्तस्य भूमिदानं प्रचक्रिरे / / 24 सर्वेषामेव दानानां तिलदानं परं स्मृतम् / प्रादेशमात्रं भूमेस्तु यो दद्यादनुपस्कृतम् / अक्षयं सर्वदानानां तिलदानमिहोच्यते / / 13 न सीदति स कृच्छेषु न च दुर्गाण्यवाप्नुते // 25 उत्पन्ने च पुरा हव्ये कुशिकर्षिः परंतप / शीतवातातपसहां गृहभूमि सुसंस्कृताम् / तिलैरग्नित्रयं हुत्वा प्राप्तवान्गतिमुत्तमाम् // 14 प्रदाय सुरलोकस्थः पुण्यान्तेऽपि न चाल्यते // 26 इति प्रोक्तं कुरुश्रेष्ठ तिलदानमनुत्तमम् / मुदितो वसते प्राज्ञः शक्रेण सह पार्थिव / विधानं येन विधिना तिलानामिह शस्यते // 15 प्रतिश्रयप्रदाता च सोऽपि स्वर्गे महीयते // 27 अत ऊर्ध्वं निबोधेदं देवानां यष्टुमिच्छताम् / अध्यापककुले जातः श्रोत्रियो नियतेन्द्रियः / समागमं महाराज ब्रह्मणा वै स्वयंभुवा // 16 / गृहे यस्य वसेत्तुष्टः प्रधानं लोकमश्रुते // 28 देवाः समेत्य ब्रह्माणं भूमिभागं यियक्षवः। / तथा गवार्थे शरणं शीतवर्षसहं महत् / -2604 -