________________ 12. 328. 14 ] महाभारते [12. 328. 40 अनिरुद्ध इति प्रोक्तो लोकानां प्रभवाप्ययः // 14 अर्चयन्ति सुरश्रेष्ठं देवं नारायणं हरिम् // 27 ब्राह्मे रात्रिक्षये प्राप्ते तस्य ह्यमिततेजसः / भविष्यतां वर्ततां च भूतानां चैव भारत / प्रसादात्प्रादुरभवत्पमं पद्मनिभेक्षण। सर्वेषामग्रणीर्विष्णुः सेव्यः पूज्यश्च नित्यशः // 28 तत्र ब्रह्मा समभवत्स तस्यैव प्रसादजः // 15 नमस्व हव्यदं विष्णुं तथा शरणदं नम / अह्नः क्षये ललाटाच्च सुतो देवस्य वै तथा / वरदं नमस्व कौन्तेय हव्यकव्यभुजं नम // 29 क्रोधाविष्टस्य संजज्ञे रुद्रः संहारकारकः // 16 चतुर्विधा मम जना भक्ता एवं हि ते श्रुतम् / एतौ द्वौ विबुधश्रेष्ठौ प्रसादक्रोधजौ स्मृतौ। तेषामेकान्तिनः श्रेष्ठास्ते चैवानन्यदेवताः। तदादेशितपन्थानौ सृष्टिसंहारकारको / अहमेव गतिस्तेषां निराशीःकर्मकारिणाम् // 30 निमित्तमात्रं तावत्र सर्वप्राणिवरप्रदौ // 17 ये च शिष्टानयो भक्ताः फलकामा हि ते मताः। कपर्दी जटिलो मुण्डः श्मशानगृहसेवकः / सर्वे च्यवनधर्माणः प्रतिबुद्धस्तु श्रेष्ठभाक् // 31. उप्रव्रतधरो रुद्रो योगी त्रिपुरदारुणः // 18 ब्रह्माणं शितिकण्ठं च याश्चान्या देवताः स्मृताः / दक्षक्रतुहरश्चैव भगनेत्रहरस्तथा / प्रबुद्धवर्याः सेवन्ते मामेवैष्यन्ति यत्परम् / नारायणात्मको ज्ञेयः पाण्डवेय युगे युगे // 19 भक्तं प्रति विशेषस्ते एष पार्थानुकीर्तितः // 32 तस्मिन्हि पूज्यमाने वै देवदेव महेश्वरे / त्वं चैवाहं च कौन्तेय नरनारायणौ स्मृतौ / संपूजितो भवेत्पार्थ देवो नारायणः प्रभुः // 20 भारावतरणार्थं हि प्रविष्टौ मानुषीं तनुम् // 33 अहमात्मा हि लोकानां विश्वानां पाण्डुनन्दन / जानाम्यध्यात्मयोगांश्च योऽहं यस्माञ्च भारत। तस्मादात्मानमेवाग्रे रुद्रं संपूजयाम्यहम् // 21 निवृत्तिलक्षणो धर्मस्तथाभ्युदयिकोऽपि च // 34 यद्यहं नार्चयेयं वै ईशानं वरदं शिवम् / नराणामयनं ख्यातमहमेकः सनातनः / आत्मानं नार्चयेत्कश्चिदिति मे भावितं मनः / आपो नारा इति प्रोक्ता आपो वै नरसूनवः / मया प्रमाणं हि कृतं लोकः समनुवर्तते // 22 अयनं मम तत्पूर्वमतो नारायणो ह्यहम् // 35 प्रमाणानि हि पूज्यानि ततस्तं पूजयाम्यहम् / छादयामि जगद्विश्वं भूत्वा सूर्य इवांशुभिः / यस्तं वेत्ति स मां वेत्ति योऽनु तं स हि मामनु / सर्वभूताधिवासश्च वासुदेवस्ततो ह्यहम् // 36 रुद्रो नारायणश्चैव सत्त्वमेकं द्विधाकृतम् / गतिश्च सर्वभूतानां प्रजानां चापि भारत / लोके चरति कौन्तेय व्यक्तिस्थं सर्वकर्मसु // 24 व्याप्ता मे रोदसी पार्थ कान्तिश्चाभ्यधिका मम // न हि मे केनचिद्देयो वरः पाण्डवनन्दन / अधिभूतानि चान्तेऽहं तदिच्छंश्चास्मि भारत। इति संचिन्त्य मनसा पुराणं विश्वमीश्वरम् / क्रमणाच्चाप्यहं पार्थ विष्णुरित्यभिसंज्ञितः // 38 पुत्रार्थमाराधितवानात्मानमहमात्मना // 25 दमात्सिद्धिं परीप्सन्तो मां जनाः कामयन्ति हि। न हि विष्णुः प्रणमति कस्मैचिद्विबुधाय तु। दिवं चोवीं च मध्यं च तस्माद्दामोदरो ह्यहम् // 39 ऋत आत्मानमेवेति ततो रुद्रं भजाम्यहम् // 26 / पृश्निरित्युच्यते चान्नं वेदा आपोऽमृतं तथा / सब्रह्मकाः सरुद्राश्च सेन्द्रा देवाः सहर्षिभिः। / ममैतानि सदा गर्भे पृश्निगर्भस्ततो ह्यहम् // 40 -2458 -