________________ 12. 297. 10] महाभारते [12. 298. 11 वने ग्राम्यसुखाचारो यथा ग्राम्यस्तथैव सः। स तु स्वभावसंपन्नस्तच्छ्रुत्वा मुनिभाषितम् / ग्रामे वनसुखाचारो यथा वनचरस्तथा // 10 विनिवर्त्य मनः कामाद्धर्मे बुद्धिं चकार ह // 25 मनोवाकर्मके धर्मे कुरु श्रद्धां समाहितः / इति श्रीमहाभारते शान्तिपर्वणि निवृत्तौ वा प्रवृत्तौ वा संप्रधार्य गुणागुणान् // 11 सप्तनवत्यधिकद्विशततमोऽध्यायः // 297 // नित्यं च बहु दातव्यं साधुभ्यश्चानसूयता। ___ 298 प्रार्थितं व्रतशौचाभ्यां सत्कृतं देशकालयोः // 12 युधिष्ठिर उवाच। शुभेन विधिना लब्धमयि प्रतिपादयेत् / धर्माधर्मविमुक्तं यद्विमुक्तं सर्वसंश्रयात् / क्रोधमुत्सृज्य दत्त्वा च नानुतप्येन्न कीर्तयेत् // 13 जन्ममृत्युविमुक्तं च विमुक्तं पुण्यपापयोः॥ 1 अनृशंसः शुचिन्तिः सत्यवागार्जवे स्थितः / यच्छिवं नित्यमभयं नित्यं चाक्षरमव्ययम् / योनिकर्मविशुद्धश्च पात्रं स्याद्वेदविहिजः // 14 शुचि नित्यमनायासं तद्भवान्वक्तुमर्हति // 2 सत्कृता चैकपत्नी च जात्या योनिरिहेष्यते / ऋग्यजुःसामगो विद्वान्षदर्मा पात्रमुच्यते // 15 भीष्म उवाच / स एव धर्मः सोऽधर्मस्तं तं प्रतिनरं भवेत् / अत्र ते वर्तयिष्येऽहमितिहासं पुरातनम् / पात्रकर्मविशेषेण देशकालाववेक्ष्य च // 16 याज्ञवल्क्यस्य संवादं जनकस्य च भारत // 3 लीलयाल्पं यथा गात्रात्प्रमृज्याद्रजसः पुमान् / याज्ञवल्क्यमृषिश्रेष्ठं दैवरातिर्महायशाः / बहुयत्नेन महता पापनिहरणं तथा // 17 पप्रच्छ जनको राजा प्रश्नं प्रश्नविदां वरः // 4 विरिक्तस्य यथा सम्यग्घृतं भवति भेषजम् / कतीन्द्रियाणि विप्रर्षे कति प्रकृतयः स्मृताः / तथा निर्दृतदोषस्य प्रेत्यधर्मः सुखावहः / / 18 किमव्यक्तं परं ब्रह्म तस्माच्च परतस्तु किम् // 5 मानसं सर्वभूतेषु वर्तते वै शुभाशुभे / प्रभवं चाप्ययं चैव कालसंख्यां तथैव च / अशुभेभ्यः समाक्षिप्य शुभेष्वेवावतारयेत् // 19 वक्तुमर्हसि विप्रेन्द्र त्वदनुग्रहकाटिणः // 6 सर्वं सर्वेण सर्वत्र क्रियमाणं च पूजय / अज्ञानात्परिपृच्छामि त्वं हि ज्ञानमयो निधिः / स्वधर्मे यत्र रागस्ते कामं धर्मो विधीयताम् // 20 तदहं श्रोतुमिच्छामि सर्वमेतदसंशयम् // 7 अधृतात्मन्धृतौ तिष्ठ दुर्बुद्वे बुद्धिमान्भव / - याज्ञवल्क्य उवाच / अप्रशान्त प्रशाम्य त्वमप्राज्ञ प्राज्ञवच्चर / / 21 श्रूयतामवनीपाल यदेतदनुपृच्छसि / तेजसा शक्यते प्राप्तुमुपायसहचारिणा / योगानां परमं ज्ञानं सांख्यानां च विशेषतः // 8 इह च प्रेत्य च श्रेयस्तस्य मूलं धृतिः परा // 22 न तवावि दितं किंचिन्मां तु जिज्ञासते भवान् / राजर्षिरधृतिः स्वर्गात्पतितो हि महाभिषः / पृष्टेन चापि वक्तव्यमेष धर्मः सनातनः // 9 ययातिः क्षीणपुण्यश्च धृत्या लोकानवाप्तवान् / / 23 / अष्टौ प्रकृतयः प्रोक्ता विकाराश्चापि षोडश / तपस्विनां धर्मवतां विदुषां चोपसेवनात् / अथ सप्त तु व्यक्तानि प्राहुरध्यात्मचिन्तकाः // 10 प्राप्स्यसे विपुलां बुद्धि तथा श्रेयोऽभिपत्स्यसे / / 24 / अव्यक्तं च महांश्चैव तथाहकार एव च / - 2400 -