Mahabharat Samhita Part 03

SR No.: 004323
Original Sutra Author: N/A
Author: Bhandarkar Oriental Research Institute
Publisher: Bhandarkar Oriental Research Institute
Publication Year: 1974
Total Pages: 864
Language: Sanskrit, Hindi
Classification: Book_Devnagari
File Size: 19 MB

Page 766

12. 293. 50] महाभारते [12. 294. 27 वर्गस्य वर्गमाचारं तत्त्वं तत्त्वात्सनातनात् // 50 विमुक्तः सर्वसङ्गेभ्यो लघ्वाहारो जितेन्द्रियः / इति श्रीमहाभारते शान्तिपर्वणि पूर्वरात्रे परे चैव धारयेत मनोऽऽत्मनि // 13 बिनवत्यधिकद्विशततमोऽध्यायः // 293 // स्थिरीकृत्येन्द्रियग्रामं मनसा मिथिलेश्वर / 294 मनो बुद्ध्या स्थिरं कृत्वा पाषाण इव निश्चलः // 14 करालजनक उवाच / स्थाणुवच्चाप्यकम्पः स्यागिरिवञ्चापि निश्चलः / नानात्वैकत्वमित्युक्तं त्वयैतदृषिसत्तम / बुधा विधिविधानज्ञास्तदा युक्तं प्रचक्षते // 15 पश्यामि चाभिसंदिग्धमेतयोर्चे निदर्शनम् // 1 न शृणोति न चाघ्राति न रस्यति न पश्यति / तथाप्रबुद्धबुद्धाभ्यां बुध्यमानस्य चानघ / न च स्पर्श विजानाति न संकल्पयते मनः // 16 स्थूलबुद्ध्या न पश्यामि तत्त्वमेतन्न संशयः॥२ न चाभिमन्यते किंचिन्न च बुध्यति काष्ठवत् / अक्षरक्षरयोरुक्तं त्वया यदपि कारणम् / तदा प्रकृतिमापन्नं युक्तमाहुर्मनीषिणः // 17 तदप्यस्थिरबुद्धित्वात्प्रनष्टमिव मेऽनघ / 3 निवाते च यथा दीप्यन्दीपस्तद्वत्स दृश्यते / तदेतच्छ्रोतुमिच्छामि नानात्वैकत्वदर्शनम् / निरिङ्गश्चाचलश्चोय न तिर्यग्गतिमाप्नुयात् / / 18 बुद्धमप्रतिबुद्धं च बुध्यमानं च तत्त्वतः // 4 तदा तमनुपश्येत यस्मिन्दृष्टे तु कथ्यते। विद्याविद्ये च भगवन्नक्षरं क्षरमेव च / / हृदयस्थोऽन्तरात्मेति ज्ञेयो ज्ञस्तात मद्विधैः // 19 सांख्यं योगं च कास्न्येन पृथक्चैवापृथक्च ह॥५ विधूम इव सप्ताचिरादित्य इव रश्मिमान् / वसिष्ठ उवाच। वैद्युतोऽग्निरिवाकाशे दृश्यतेऽऽत्मा तथात्मनि // 20 हन्त ते संप्रवक्ष्यामि यदेतदनुपृच्छसि / यं पश्यन्ति महात्मानो धृतिमन्तो मनीषिणः / योगकृत्यं महाराज पृथगेव शृणुष्व मे // 6 ब्राह्मणा ब्रह्मयोनिस्था ह्ययोनिममृतात्मकम् // 21 योगकृत्यं तु योगानां ध्यानमेव परं बलम् / तदेवाहुरणुभ्योऽणु तन्महद्भयो महत्तरम् / तच्चापि द्विविधं ध्यानमाहुर्वेदविदो जनाः // 7 तदन्तः सर्वभूतेषु ध्रुवं तिष्ठन्न दृश्यते // 22 एकाग्रता च मनसः प्राणायामस्तथैव च / / बुद्धिद्रव्येण दृश्येत मनोदीपेन लोककृत् / प्राणायामस्तु सगुणो निर्गुणो मनसस्तथा // 8 महतस्तमसस्तात पारे तिष्ठन्नतामसः // 23 मूत्रोत्सर्गे पुरीषे च भोजने च नराधिप / स तमोनुद इत्युक्तस्तत्त्वज्ञैर्वेदपारगैः / त्रिकालं नाभियुञ्जीत शेषं युञ्जीत तत्परः // 9 विमलो वितमस्कश्च निर्लिङ्गोऽलिङ्गसंज्ञितः // 24 इन्द्रियाणीन्द्रियार्थेभ्यो निवर्त्य मनसा मुनिः योगमेतद्धि योगानां मन्ये योगस्य लक्षणम् / दशद्वादशभिर्वापि चतुर्विंशात्परं ततः // 10 एवं पश्यं प्रपश्यन्ति आत्मानमजरं परम् // 25 तं चोदनाभिर्मतिमानात्मानं चोदयेदथ / योगदर्शनमेतावदुक्तं ते तत्त्वतो मया / तिष्ठन्तमजरं तं तु यत्तदुक्तं मनीषिभिः // 11 सांख्यज्ञानं प्रवक्ष्यामि परिसंख्यानिदर्शनम् // 26 तैश्चात्मा सततं ज्ञेय इत्येवमनुशुश्रुम / अव्यक्तमाहुः प्रकृतिं परां प्रकृतिवादिनः / द्रव्यं ह्यहीनमनसो नान्यथेति विनिश्चयः // 12 / तस्मान्महत्समुत्पन्नं द्वितीयं राजसत्तम // 27 -2394 -