________________ 12. 265. 22] शान्तिपर्व [12. 267.4 एतत्ते कथितं तात यन्मां त्वं परिपृच्छसि / - मौनेन बहुभाष्यं चे शौर्येण च भयं जयेत् // 11 पापं धर्म तथा मोक्षं निर्वेदं चैव भारत // 22 यच्छेद्वाङ्मनसी बुद्ध्या तां यच्छेज्ज्ञानचक्षुषा / तस्माद्धर्मे प्रवर्तेथाः सर्वावस्थं युधिष्ठिर / ज्ञानमात्मा महान्यच्छेत्तं यच्छेच्छान्तिरात्मनः॥ धर्मे स्थितानां कौन्तेय सिद्धिर्भवति शाश्वती // 23 तदेतदुपशान्तेन बोद्धव्यं शुचिकर्मणा / इति श्रीमहाभारते शान्तिपर्वणि योगदोषासमुच्छिद्य पञ्च यान्कवयो विदुः // 13 पञ्चषष्ट धिकद्विशततमोऽध्यायः // 265 // काम क्रोधं च लोभं च भयं स्वप्नं च पञ्चमम् / परित्यज्य निषेवेत तथेमान्योगसाधनान् // 14 युधिष्ठिर उवाच / ध्यानमध्ययनं दानं सत्यं हीरार्जवं क्षमा / मोक्षः पितामहेनोक्त उपायान्नानुपायतः / शौचमाहारतः शुद्धिरिन्द्रियाणां च संयमः // 15 तमुपायं यथान्यायं श्रोतुमिच्छामि भारत // 1 / एतैर्विवर्धते तेजः पाप्मानमपहन्ति च / भीष्म उवाच / सिध्यन्ति चास्य संकल्पा विज्ञानं च प्रवर्तते // 16 त्वय्येवैतन्महाप्राज्ञ युक्तं निपुणदर्शनम् / धूतपापः स तेजस्वी लघ्वाहारो जितेन्द्रियः / यदुपायेन सर्वार्थान्नित्यं मृगयसेऽनघ // 2 कामक्रोधौ वशे कृत्वा निनीषेद्ब्रह्मणः पदम् // 10 करणे घटस्य या बुद्धिर्घटोत्पत्तौ न सानघ / अमूढत्वमसङ्गित्वं कामक्रोधविवर्जनम् / एवं धर्माभ्युपायेषु नान्यद्धर्मेषु कारणम् // 3 अदैन्यमनुदीर्णत्वमनुद्वेगो व्यवस्थितिः // 18 पूर्वे समुद्रे यः पन्था न च गच्छति पश्चिमम् / एष मार्गो हि मोक्षस्य प्रसन्नो विमलः शुचिः। एकः पन्था हि मोक्षस्य तन्मे विस्तरतः शृणु // 4 तथा वाक्कायमनसां नियमः कामतोऽन्यथा // 19 क्षमया क्रोधमुच्छिन्द्यात्कामं संकल्पवर्जनात् / इति श्रीमहाभारते शान्तिपर्वणि सत्त्वसंसेवनाद्धीरो निद्रामुच्छेत्तुमर्हति // 5 षट्पष्टयधिकद्विशततमोऽध्यायः // 266 // अप्रमादाद्भयं रक्षेच्छासं क्षेत्रज्ञशीलनात् / 267 इच्छां द्वेषं च कामं च धैर्येण विनिवर्तयेत् // 6 . भीष्म उवाच / भ्रमं प्रमोहमावर्तमभ्यासाद्विनिवर्तयेत् / अत्रैवोदाहरन्तीममितिहासं पुरातनम् / निद्रां च प्रतिभां चैव ज्ञानाभ्यासेन तत्त्ववित् // 7 नारदस्य च संवादं देवलस्यासितस्य च // 1 उपद्रवांस्तथा रोगान्हितजीर्णमिताशनात् / आसीनं देवलं वृद्धं बुवा बुद्धिमतां वरः / लोभं मोहं च संतोषाद्विषयांस्तत्त्वदर्शनात् // 8 नारदः परिपप्रच्छ भूतानां प्रभवाप्ययम् // 2 अनुक्रोशादधर्म च जयेद्धर्ममुपेक्षया। कुतः सृष्टमिदं विश्वं ब्रह्मन्स्थावरजङ्गमम् / आयत्या च जयेदाशामर्थं सङ्गविवर्जनात् // 9 | प्रलये च कमभ्येति तद्भवान्प्रब्रवीतु मे // 3 अनित्यत्वेन च स्नेहं क्षुधं योगेन पण्डितः / असित उवाच / कारुण्येनात्मनो मानं तृष्णां च परितोषतः // 10 / येभ्यः सृजति भूतानि कालो भावप्रचोदितः / उत्थानेन जयेत्तन्द्री वितर्क निश्चयाजयेत् / महाभूतानि पञ्चेति तान्याहुभूतचिन्तकाः॥ 4 - 2347 -