________________ 12. 242. 20 ] महाभारते [ 12. 243. 20 प्रयताय प्रवक्तव्यं हितायानुगताय च // 20 कर्मणा मनसा वाचा ब्रह्म संपद्यते तदा // 6 . आत्मज्ञानमिदं गुह्यं सर्वगुह्यतमं महत् / कामबन्धनमेवैकं नान्यदस्तीह बन्धनम् / अब्रुवं यदहं तात आत्मसाक्षिकमञ्जसा / / 21 कामबन्धनमुक्तो हि ब्रह्मभूयाय कल्पते // 7 // नैव स्त्री न पुमानेतन्नैव चेदं नपुंसकम् / / कामतो मुच्यमानस्तु धूम्राभ्रादिव चन्द्रमाः / अदुःखमसुखं ब्रह्म भूतभव्यभवात्मकम् / / 22 विरजाः कालमाकाङ्कन्धीरो धैर्येण वर्तते // 8 नैतज्ज्ञात्वा पुमान्त्री वा पुनभवमवाप्नुयात् / आपूर्यमाणमचलप्रतिष्ठ अभवप्रतिपत्त्यर्थमेतद्वर्त्म विधीयते // 23 __समुद्रमापः प्रविशन्ति यद्वत् / यथा मतानि सर्वाणि न चैतानि यथा तथा / स कामकान्तो न तु कामकामः कथितानि मया पुत्र भवन्ति न भवन्ति च // 24 __स वै लोकात्स्वर्गमुपैति देही // 9 तत्प्रीतियुक्तेन गुणान्वितेन वेदस्योपनिषत्सत्यं सत्यस्योपनिषद्दमः / . __पुत्रेण सत्युत्रगुणान्वितेन / दमस्योपनिषद्दानं दानस्योपनिषत्तपः // 10 पृष्टो हीदं प्रीतिमता हितार्थं तपसोपनिषत्त्यागस्त्यागस्योपनिषत्सुखम् / ब्रूयात्सुतस्येह यदुक्तमेतत् / / 25 सुखस्योपनिषत्स्वर्गः स्वर्गस्योपनिषच्छमः // 11 इति श्रीमहाभारते शान्तिपर्वणि क्लेदनं शोकमनसोः संतापं तृष्णया सह / द्विचत्वारिंशदधिकद्विशततमोऽध्यायः // 242 // सत्त्वमिच्छसि संतोषाच्छान्तिलक्षणमुत्तमम् // 12 243 विशोको निर्ममः शान्तः प्रसन्नात्मात्मवित्तमः / व्यास उवाच / षभिलक्षणवानेतैः समग्रः पुनरेष्यति // 13 गन्धारसान्नानुसन्ध्यात्सुखं वा षभिः सत्त्वगुणोपेतैः प्राज्ञैरधिकमत्रिभिः / नालंकारांश्चाप्नुयात्तस्य तस्य / ये विदुः प्रेत्य चात्मानमिहस्थांस्तांस्तथा विदुः॥१४ मानं च कीर्तिं च यशश्च नेच्छे अकृत्रिममसंहार्य प्राकृतं निरुपस्कृतम् / त्स वै प्रचारः पश्यतो ब्राह्मणस्य // 1 अध्यात्मं सुकृतप्रज्ञः सुखमव्ययमभुते // 15 सर्वान्वेदानधीयीत शुश्रूषुब्रह्मचर्यवान् / निष्प्रचारं मनः कृत्वा प्रतिष्ठाप्य च सर्वतः / ऋचो यजूंषि सामानि न तेन न स ब्राह्मणः // 2 यामयं लभते तुष्टिं सा न शक्यमतोऽन्यथा // 16 ज्ञातिवत्सर्वभूतानां सर्ववित्सर्ववेदवित् / येन तृप्यत्यभुञ्जानो येन तुष्यत्यवित्तवान् / नाकामो म्रियते जातु न तेन न च ब्राह्मणः // 3 येनास्नेहो बलं धत्ते यस्तं वेद स वेदवित् // 1 // इष्टीश्च विविधाः प्राप्य क्रतूंश्चैवातदक्षिणान् / संगोप्य ह्यात्मनो द्वाराण्यपिधाय विचिन्तयन् / नैव प्राप्नोति ब्राह्मण्यमभिध्यानात्कथंचन // 4 यो ह्यास्ते ब्राह्मणः शिष्टः स आत्मरतिरुच्यते // 18 यदा चायं न बिभेति यदा चास्मान्न बिभ्यति / समाहितं परे तत्त्वे क्षीणकाममवस्थितम् / यदा नेच्छति न दृष्टि ब्रह्म संपद्यते तदा / / 5 / सर्वतः सुखमन्वेति वपुश्चान्द्रमसं यथा // 19 यदा न कुरुते भावं सर्वभूतेषु पापकम् / / सविशेषाणि भूतानि गुणांश्चाभजतो मुनेः। -2318 -