________________ 12. 224. 66 ] शान्तिपर्व [12. 225. 16 रश्यन्ते नापि दृश्यन्ते वेदाः कलियुगेऽखिलाः / आपस्ततः प्रतिष्ठन्ति ऊर्मिमत्यो महास्वनाः / उत्सीदन्ते सयज्ञाश्च केवला धर्मसेतवः // 66 / / सर्वमेवेदमापूर्य तिष्ठन्ति च चरन्ति च // 4 कृते युगे यस्तु धर्मो ब्राह्मणेषु प्रदृश्यते / अपामपि गुणांस्तात ज्योतिराददते यदा। आत्मवत्सु तपोवत्सु श्रुतवत्सु प्रतिष्ठितः // 67 आपस्तदा आत्तगुणा ज्योतिष्युपरमन्ति च // 5 अधर्मव्रतसंयोगं यथाधर्म युगे युगे। यदादित्यं स्थितं मध्ये गृहन्ति शिखिनोऽर्चिषः / विक्रियन्ते स्वधर्मस्था वेदवादा यथायुगम् // 68 सर्वमेवेदमर्चिभिः पूर्ण जाज्वल्यते नमः // 6 यथा विश्वानि भूतानि वृष्ट्या भूयांसि प्रावृषि। ज्योतिषोऽपि गुणं रूपं वायुराददते यदा। सज्यन्ते जङ्गमस्थानि तथा धर्मा युगे युगे॥ 69 प्रशाम्यति तदा ज्योतिर्वायुर्दोधूयते महान् // 7 यथर्तुष्वृतुलिङ्गानि नानारूपाणि पर्यये। ततस्तु मूलमासाद्य वायुः संभवमात्मनः / दृश्यन्ते तानि तान्येव तथा ब्रह्माहरात्रिषु // 70 अधश्चोर्ध्वं च तिर्यक्च दोधवीति दिशो दश // 8 विहितं कालनानात्वमनादिनिधनं तथा। वायोरपि गुणं स्पर्शमाकाशं प्रसते यदा / कीर्तितं यत्पुरस्तात्ते तत्सूते चात्ति च प्रजाः // 71 प्रशाम्यति तदा वायुः खं तु तिष्ठति नानदत् // 9 दधाति प्रभवे स्थानं भूतानां संयमो यमः। आकाशस्य गुणं शब्दमभिव्यक्तात्मकं मनः / स्वभावेनैव वर्तन्ते द्वंद्वयुक्तानि भूरिशः // 72 मनसो व्यक्तमव्यक्तं ब्राह्मः स प्रतिसंचरः॥ 10 सर्गः कालः क्रिया वेदाः कर्ता कार्य क्रिया फलम् / तदात्मगुणमाविश्य मनो ग्रसति चन्द्रमाः / प्रोक्तं ते पुत्र सर्व वै यन्मां त्वं परिपृच्छसि // 73 मनस्युपरतेऽध्यात्मा चन्द्रमस्यवतिष्ठते // 11 प्रत्याहारं तु वक्ष्यामि शर्वर्यादो गतेऽहनि। तं तु कालेन महता संकल्पः कुरुते वशे / यथेदं कुरुतेऽध्यात्मं सुसूक्ष्मं विश्वमीश्वरः॥ 74 चित्तं प्रसति संकल्पस्तच्च ज्ञानमनुत्तमम् // 12 दिवि सूर्यास्तथा सप्त दहन्ति शिखिनोऽर्चिषा / कालो गिरति विज्ञानं कालो बलमिति श्रुतिः / सर्वमेतत्तदार्चिभिः पूर्ण जाज्वल्यते जगत् // 75 बलं कालो प्रसति तु तं विद्वान्कुरुते वशे // 13 इति श्रीमहाभारतें शान्तिपर्वणि आकाशस्य तदा घोषं तं विद्वान्कुरुतेऽऽत्मनि / __चतुर्विशत्यधिकद्विशततमोऽध्यायः // 224 // तव्यक्तं परं ब्रह्म तच्छाश्वतमनुत्तमम् / 225 एवं सर्वाणि भूतानि ब्रह्मैव प्रतिसंचरः // 14 व्यास उवाच / यथावत्कीर्तितं सम्यगेवमेतदसंशयम / पृथिव्यां यानि भूतानि जङ्गमानि ध्रुवाणि च / बोध्य विद्यामयं दृष्ट्वा योगिभिः परमात्मभिः // 15 तान्येवाग्रे प्रलीयन्ते भूमित्वमुपयान्ति च // 1 एवं विस्तारसंक्षेपौ ब्रह्माव्यक्ते पुनः पुनः / ततः प्रलीने सर्वस्मिन्स्थावरे जङ्गमे तथा।। युगसाहस्रयोरादावह्नो रात्र्यास्तथैव च // 16 अकाष्ठा निस्तृणा भूमिदृश्यते कूर्मपृष्ठवत् // 2 इति श्रीमहाभारते शान्तिपर्वणि पञ्चवित्यधिकद्विशततमोऽध्यायः // 225 // आत्तगन्धा तदा भूमिः प्रलयत्वाय कल्पते // 3 - 2299 -