________________ 12. 203. 5] महाभारते [12. 203. 32 कथं च सर्वभूतेषु समेषु द्विजसत्तम / भार्गवो नीतिशास्त्रं च जगाद जगतो हितम् // 18 सम्यग्वृत्ता निवर्तन्ते विपरीताः क्षयोदयाः // 5 गान्धर्व नारदो वेदं भरद्वाजो धनुग्रहम् / वेदेषु चापि यद्वाक्यं लौकिकं व्यापकं च यत् / देवर्षिचरितं गार्यः कृष्णात्रेयश्चिकित्सितम् // 19 एतद्विद्वन्यथातत्त्वं सर्वं व्याख्यातुमर्हसि // 6 न्यायतत्राण्यनेकानि तैस्सैरुक्तानि वादिभिः / गुरुरुवाच / हेत्वागमसदाचारैर्यदुक्तं तदुपास्यते // 20 शृणु शिष्य महाप्राज्ञ ब्रह्मगुह्यमिदं परम् / अनाद्यं यत्परं ब्रह्म न देवा नर्षयो विदुः। अध्यात्म सर्वभूतानामागमानां च यद्वसु // 7 एकस्तद्वेद भगवान्धाता नारायणः प्रभुः / / 21 . वासुदेवः सर्वमिदं विश्वस्य ब्रह्मणो मुखम् / नारायणादृषिगणास्तथा मुख्याः सुरासुराः / सत्यं ज्ञानमथो यज्ञस्तितिक्षा दम आर्जवम् // 8 राजर्षयः पुराणाश्च परमं दुःखभेषजम् / / 22 पुरुषं सनातनं विष्णुं यत्तद्वेदविदो विदुः / पुरुषाधिष्ठितं भावं प्रकृतिः सूयते तदा / .. सर्गप्रलयकर्तारमव्यक्तं ब्रह्म शाश्वतम् / हेतुयुक्तमतः सर्वं जगत्संपरिवर्तते // 23 तदिदं ब्रह्म वार्ष्णेयमितिहासं शृणुष्व मे // 9 दीपादन्ये यथा दीपाः प्रवर्तन्ते सहस्रशः / ब्राह्मणो ब्राह्मणैः श्राव्यो राजन्यः क्षत्रियैस्तथा। प्रकृतिः सुजते तद्वदानन्त्यान्नापचीयते // 24 माहात्म्यं देवदेवस्य विष्णोरमिततेजसः / अव्यक्तकर्मजा बुद्धिरहंकारं प्रसूयते / अर्हस्त्वमसि कल्याण वार्ष्णेयं शृणु यत्परम् // 10 आकाशं चाप्यहंकाराद्वायुराकाशसंभवः // 25 कालचक्रमनाद्यन्तं भावाभावस्वलक्षणम् / वायोस्तेजस्ततश्चापस्त्वद्भयो हि वसुधोद्गता / त्रैलोक्यं सर्वभूतेषु चक्रवत्परिवर्तते // 11 मूलप्रकृतयोऽष्टौ ता जगदेतास्ववस्थितम् // 26 यत्तदक्षरमव्यक्तममृतं ब्रह्म शाश्वतम् / ज्ञानेन्द्रियाण्यतः पञ्च पश्च कर्मेन्द्रियाण्यपि / वदन्ति पुरुषव्याघ्र केशवं पुरुषर्षभम् // 12 विषयाः पञ्च चैकं च विकारे षोडशं मनः // 27 पितॄन्देवानृषींश्चैव तथा वै यक्षदानवान् / श्रोत्रं त्वक्चक्षुषी जिह्वा घ्राणं पञ्चेन्द्रियाण्यपि / नागासुरमनुष्यांश्च सृजते परमोऽव्ययः // 13 पादौ पायुरुपस्थश्च हस्तौ वाकर्मणामपि // 28 तथैव वेदशास्त्राणि लोकधर्माश्च शाश्वतान् / शब्दः स्पर्शोऽथ रूपं च रसो गन्धस्तथैव च / प्रलये प्रकृति प्राप्य युगादौ सृजते प्रभुः // 14 विज्ञेयं ब्यापकं चित्तं तेषु सर्वगतं मनः // 29 यथर्तुष्वृतुलिङ्गानि नानारूपाणि पर्यये / रसज्ञाने तु जिह्वयं व्याहृते वाक्तथैव च / दृश्यन्ते तानि तान्येव तथा ब्रह्माहरात्रिषु // 15 इन्द्रियैर्विविधैयुक्तं सर्वं व्यस्तं मनस्तथा // 30 अथ यद्यद्यदा भावि कालयोगाद्युगादिषु / विद्यात्तु षोडशैतानि दैवतानि विभागशः / तत्तदुत्पद्यते ज्ञानं लोकयात्राविधानजम् // 16 देहेषु ज्ञानकर्तारमुपासीनमुपासते // 31 युगान्तेऽन्तर्हितान्वेदान्सेतिहासान्महर्षयः / / तद्वत्सोमगुणा जिह्वा गन्धस्तु पृथिवीगुणः / लेभिरे तपसा पूर्वमनुज्ञाताः स्वयंभुवा // 17 श्रोत्रं शब्दगुणं चैव चक्षुरग्नेर्गुणस्तथा। वेदविद्वेद भगवान्वेदाङ्गानि बृहस्पतिः / | स्पर्श वायुगुणं विद्यात्सर्वभूतेषु सर्वदा // 32 -2266