________________ 12. 151. 19 ] महाभारते [12. 152. 11 % 3D शाखाः स्कन्धान्प्रशाखाश्च स्वयमेव व्यशातयत्॥१९ / चरता बलमास्थाय पाकशासनिना मृधे // 33' स परित्यज्य शाखाश्च पत्राणि कुसुमानि च / उक्तास्ते राजधर्माश्च आपद्धर्माश्च भारत / प्रभाते वायुमायान्तं प्रत्यक्षत वनस्पतिः // 20 विस्तरेण महाराज किं भूयः प्रब्रवीमि ते // 34 ततः क्रुद्धः श्वसन्वायुः पातयन्वै महाद्रुमान् / इति श्रीमहाभारते शान्तिपर्वणि आजगामाथ तं देशं स्थितो यत्र स शल्मलिः॥२१ ___ एकपञ्चाशदधिकशततमोऽध्यायः // 151 // तं हीनपणं पतिताप्रशाखं विशीर्णपुष्पं प्रसमीक्ष्य वायुः / युधिष्ठिर उवाच / उवाच वाक्यं स्मयमान एनं पापस्य यदधिष्ठानं यतः पापं प्रवर्तते / मुदा युतं शल्मलिं रुग्णशाखम् // 22 . एतदिच्छाम्यहं ज्ञातुं तत्त्वेन भरतर्षभ // 1 अहमप्येवमेव त्वां कुर्वाणः शल्मले रुषा / ___ भीष्म उवाच / .. आत्मना यत्कृतं कृत्स्नं शाखानामपकर्षणम् // 23 पापस्य यदधिष्ठानं तच्छृणुष्व नराधिप / हीनपुष्पानशाखस्त्वं शीर्णाङ्करपलाशवान् / एको लोभो महाग्राहो लोभात्पापं प्रवर्तते // 2 आत्मदुर्मत्रितेनेह मद्वीर्यवशगोऽभवः // 24 अतः पापमधर्मश्च तथा दुःखमनुत्तमम् / एतच्छ्रुत्वा वचो वायोः शल्मलि/डितस्तदा। निकृत्या मूलमेतद्धि येन पापकृतो जनाः // 3 अतप्यत वचः स्मृत्वा नारदो यत्तदाब्रवीत् // 25 | लोभात्क्रोधः प्रभवति लोभात्कामः प्रवर्तते। एवं यो राजशार्दूल दुर्बलः सन्बलीयसा। लोभान्मोहश्च माया च मानस्तम्भः परासुता // 1 वैरमासज्जते बालस्तप्यते शल्मलिर्यथा // 26 अक्षमा ह्रीपरित्यागः श्रीनाशो धर्मसंक्षयः / तस्माद्वैरं न कुर्वीत दुर्बलो बलवत्तरैः। अभिध्याप्रज्ञता चैव सर्व लोभात्प्रवर्तते // 5. शोचेद्धि वैरं कुर्वाणो यथा वै शल्मलिस्तथा // 27 अन्यायश्चावितर्कश्च विकर्मसु च याः क्रियाः। न हि वैरं महात्मानो विवृण्वन्त्यपकारिषु / कूटविद्यादयश्चैव रूपैश्वर्यमदस्तथा // 6 शनैः शनैर्महाराज दर्शयन्ति स्म ते बलम् // 28 सर्वभूतेष्वविश्वासः सर्वभूतेष्वनार्जवम् / वैरं न कुर्वीत नरो दुर्बुद्धिबुद्धिजीविना / सर्वभूतेष्वभिद्रोहः सर्वभूतेष्वयुक्तता। बुद्धिर्बुद्धिमतो याति तूलेष्विव हुताशनः // 29 हरणं परवित्तानां परदाराभिमर्शनम् // 7 न हि बुद्धथा समं किंचिद्विद्यते पुरुषे नृप। वाग्वेगो मानसो वेगो निन्दावेगस्तथैव च / तथा बलेन राजेन्द्र न समोऽस्तीति चिन्तयेत्॥३० उपस्थोदरयोर्वेगो मृत्युवेगश्च दारुणः // 8 तस्मारक्षमेत बालाय जडाय बधिराय च / ईर्ष्यावेगश्च बलवान्मिथ्यावेगश्च दुस्त्यजः / बलाधिकाय राजेन्द्र तदृष्टं त्वयि शत्रुहन् // 31 / रसवेगश्च दुर्वारः श्रोत्रवेगश्च दुःसहः // 9 अक्षौहिण्यो दशैका च सप्त चैव महाद्युते / कुत्सा विकत्था मात्सर्यं पापं दुष्करकारिता / बलेन न समा राजन्नर्जुनस्य महात्मनः // 32 साहसानां च सर्वेषामकार्याणां क्रियास्तथा // 10 हतास्ताश्चैव भग्नाश्च पाण्डवेन यशस्विना। | जातौ बाल्येऽथ कौमारे यौवने चापि मानवः / -2198 -