________________ 12. 126. 1] महाभारते [12. 126. 30 D ऋषभो नाम विप्रर्षिः स्मयन्निव ततोऽब्रवीत् // 1 एकः पुत्रो महारण्ये नष्ट इत्यसकृत्तदा // 16 पुराहं राजशार्दूल तीर्थान्यनुचरन्प्रभो / दुर्लभः स मया द्रष्टुमाशा च महती मम / समासादितवान्दिव्यं नरनारायणाश्रमम् // 2 तया परीतगात्रोऽहं मुमूर्षुर्नात्र संशयः // 17 यत्र सा बदरी रम्या हृदो वैहायसस्तथा। . एतच्छ्रुत्वा स भगवांस्तनुर्मुनिवरोत्तमः / यत्र चाश्वशिरा राजन्वेदान्पठति शाश्वतान् // 3 अवाक्शिरा ध्यानपरो मुहूर्तमिव तस्थिवान् // 18 तस्मिन्सरसि कृत्वाहं विधिवतर्पणं पुरा / तमनुध्यान्तमालक्ष्य राजा परमदुर्मनाः / पितॄणां देवतानां च ततोऽऽश्रममियां तदा // 4 उवाच वाक्यं दीनात्मा मन्दं मन्दमिवासकृत् // 19 रेमाते यत्र तौ नित्यं नरनारायणावृषी / दुर्लभं किं नु विप्रर्षे आशायाश्चैव किं भवेत् / अदूरादाश्रमं कंचिद्वासार्थमगमं ततः // 5 ब्रवीतु भगवानेतद्यदि गुह्यं न तन्मयि // 20 / ततश्चीराजिनधरं कृशमुच्चमतीव च / महर्षिभगवांस्तेन पूर्वमासीद्विमानितः / . अद्राक्षमृषिमायान्तं तनुं नाम तपोनिधिम् / / 6 बालिशा बुद्धिमास्थाय मन्दभाग्यतयात्मनः // 21 अन्यैर्नरैर्महाबाहो वपुषाष्टगुणान्वितम् / अर्थयन्कलशं राजन्काञ्चनं वल्कलानि च। कृशता चापि राजर्षे न दृष्टा तादृशी कचित् // 7 निर्विण्णः स तु विप्रर्षिनिराशः समपद्यत // 22 शरीरमपि राजेन्द्र तस्य कानिष्ठिकासमम् / एवमुक्त्वाभिवाद्याथ तमृषि लोकपूजितम् / ग्रीवा बाहू तथा पादौ केशाश्चाद्भुतदर्शनाः // 8 श्रान्तो न्यषीदद्धर्मात्मा यथा त्वं नरसत्तम // 23. शिरः कायानुरूपं च कर्णौ नेत्रे तथैव च। अयं ततः समानीय पाद्यं चैव महानृषिः / तस्य वाक्चैव चेष्टा स सामान्ये राजसत्तम / / 9 आरण्यकेन विधिना राज्ञे सर्व न्यवेदयत् // 24 दृष्ट्वाहं तं कृशं विप्रं भीतः परमदुर्मनाः / ततस्ते मुनयः सर्वे परिवार्य नरर्षभम् / पादौ तस्याभिवाद्याथ स्थितः प्राञ्जलिरप्रतः // 10 उपाविशन्पुरस्कृत्य सप्तर्षय इव ध्रुवम् // 25 निवेद्य नाम गोत्रं च पितरं च नरर्षभ / अपृच्छंश्चैव ते तत्र राजानमपराजितम् / प्रदिष्टे चासने तेन शनैरहमुपाविशम् / / 11 प्रयोजनमिदं सर्वमाश्रमस्य प्रवेशनम् / / 26 ततः स कथयामास कथा धर्मार्थसंहिताः / . राजोवाच / ऋषिमध्ये महाराज तत्र धर्मभृतां वरः // 12 वीरद्युम्न इति ख्यातो राजाहं दिक्षु विश्रुतः / तस्मिंस्तु कथयत्येव राजा राजीवलोचनः / भूरिद्युम्नं सुतं नष्टमन्वेष्टुं वनमागतः // 27 उपायाज्जवनैरश्वैः सबलः सावरोधनः // 13 एकपुत्रः स विप्राय बाल एव च सोऽनघ / स्मरन्पुत्रमरण्ये वै नष्टं परमदुमनाः / न दृश्यते वने चास्मिंस्तमन्वेष्टुं चराम्यहम् // 28 भूरिद्युम्नपिता धीमान्रघुश्रेष्ठो महायशाः // 14 ऋषभ उवाच / इह द्रक्ष्यामि तं पुत्रं द्रक्ष्यामीहेति पार्थिवः / एवमुक्ते तु वचने राज्ञा मुनिरधोमुखः / एवमाशाकृतो राजंश्चरन्वनमिदं पुरा // 15 तूष्णीमेवाभवत्तत्र न च प्रत्युक्तवान्नृपम् // 29 दर्लभः स मया दृष्टं ननं परमधार्मिकः। स हि तेन पुरा विप्रो राज्ञा नात्यर्थमानितः। . -2156 -