________________ 12. 100. 16] महाभारते [12. 101. 22 अतो भयार्ताः प्रणिपत्य भूयः अभिनीतानि शस्त्राणि योधाश्च कृतनिश्रमाः॥ 8 कृत्वाञ्जलीनुपतिष्ठन्ति शूरान् // 16 चैत्र्यां वा मार्गशीयां वा सेनायोगः प्रशस्यते / शूरवाहुषु लोकोऽयं लम्बते पुत्रवत्सदा / पक्कसस्या हि पृथिवी भवत्यम्बुमती तथा // 9 तस्मात्सर्वास्ववस्थासु शूरः संमानमर्हति // 17 नैवातिशीतो नात्युष्णः कालो भवति भारत / न हि शौर्यात्परं किंचित्रिषु लोकेषु विद्यते / / तस्मात्तदा योजयेत परेषां व्यसनेषु वा। शूरः सर्व पालयति सर्वं शूरे प्रतिष्ठितम् // 18 एतेषु योगाः सेनायाः प्रशस्ताः परवाधने // 10 जलवांस्तृणवान्मार्गः समो गम्यः प्रशस्यते / इति श्रीमहाभारते शान्तिपर्वणि शततमोऽध्यायः // 10 // चारैर्हि विहिताभ्यासः कुशलैर्वनगोचरैः // 11 नव्यारण्यैर्न शक्येत गन्तुं मृगगणैरिव / तस्मात्सर्वासु सेनासु योजयन्ति जयार्थिनः // 12 युधिष्ठिर उवाच / आवासस्तोयवान्दुर्गः पर्याकाशः प्रशस्यते / यथा जयार्थिनः सेनां नयन्ति भरतर्षभ / परेषामुपसर्पाणां प्रतिषेधस्तथा भवेत् // 13 ईषद्धर्म प्रपीड्यापि तन्मे ब्रूहि पितामह // 1 आकाशं तु वनाभ्याशे मन्यन्ते गुणवत्तरम् / भीष्म उवाच / बहुभिर्गुणजातैस्तु ये युद्धकुशला जनाः // 14 सत्येन हि स्थिता धर्मा उपपत्त्या तथापरे / उपन्यासोऽपसर्पाणां पदातीनां च गृहनम् / साध्वाचारतया केचित्तथैवोपयिका अपि / अथ शत्रुप्रतीघातमापदर्थं परायणम् // 15 उपायधर्मान्वक्ष्यामि सिद्धार्थानर्थधर्मयोः // 2 सप्तर्षीन्पृष्ठतः कृत्वा युध्येरनचला इव / निर्मर्यादा दस्यवस्तु भवन्ति परिपन्थिनः / अनेन विधिना राजञ्जिगीषेतापि दुर्जयान् / / 16 तेषां प्रतिविघातार्थं प्रवक्ष्याम्यथ नैगमम् / यतो वायुर्यतः सूर्यो यतः शुक्रस्ततो जयः।। कार्याणां संप्रसिद्ध्यर्थं तानुपायान्निबोध मे // 3 पूर्व पूर्व ज्याय एषां संनिपाते युधिष्ठिर // 17 उभे प्रज्ञे वेदितव्ये ऋज्वी वक्रा च भारत / अकर्दमामनुदकाममर्यादामलोष्टकाम् / जानन्वक्रां न सेवेत प्रतिबाधेत चागताम् / / 4 अश्वभूमि प्रशंसन्ति ये युद्धकुशला जनाः // 18 अमित्रा एव राजानं भेदेनोपचरन्त्युत / समा निरुदकाकाशा रथभूमिः प्रशस्यते / तां राजां निकृतिं जानन्यथामित्रान्प्रबाधते // 5 नीचद्रुमा महाकक्षा सोदका हस्तियोधिनाम् // 19 गजानां पार्श्वचर्माणि गोवृषाजगराणि च। बहुदुर्गा महावृक्षा वेत्रवेणुभिरास्तृता। शल्यकङ्कटलोहानि तनुत्राणि मतानि च // 6 पदातीनां क्षमा भूमिः पर्वतोपवनानि च // 20 शितपीतानि शस्त्राणि संनाहाः पीतलोहिताः / पदातिबहुला सेना दृढा भवति भारत / नानारञ्जनरक्ताः स्युः पताकाः केतवश्च ते // 7 रथाश्वबहुला सेना सुदिनेषु प्रशस्यते // 21 ऋष्टयस्तोमराः खड्गा निशिताश्च परश्वधाः / / पदातिनागबहुला प्रावृट्काले प्रशस्यते / / फलकान्यथ चर्माणि प्रतिकल्प्यान्यनेकशः / गुणानेतान्प्रसंख्याय देशकालौ प्रयोजयेत् // 22 --2120 - शः।