________________ 12. 73. 11] महाभारते [12. 74.9 74 स्वमेव ब्राह्मणो भुङ्क्ते स्वं वस्ते खं ददाति च। इन्द्रो राजा यमो राजा धर्मो राजा तथैव च / गुरुर्हि सर्ववर्णानां ज्येष्ठः श्रेष्ठश्च वै द्विजः // 11 / राजा बिभर्ति रूपाणि राज्ञा सर्वमिदं धृतम् // 26 पत्यभावे यथा स्त्री हि देवरं कुरुते पतिम् / इति श्रीमहाभारते शान्तिपर्वणि आनन्तर्यात्तथा क्षत्रं पृथिवी कुरुते पतिम् // 12 त्रिसप्ततितमोऽध्यायः // 73 // एष ते प्रथमः कल्प आपद्यन्यो भवेदतः / यदि स्वर्गे परं स्थानं धर्मतः परिमार्गसि // 13 भीष्म उवाच / यः कश्चिद्विजयेद्भूमिं ब्राह्मणाय निवेदयेत् / राज्ञा पुरोहितः कार्यो भवेद्विद्वान्बहुश्रुतः।। श्रुतवृत्तोपपन्नाय धर्मज्ञाय तपस्विने // 14 उभौ समीक्ष्य धर्मार्थावप्रमेयावनन्तरम् // 1 . स्वधर्मपरितृप्ताय यो न वित्तपरो भवेत् / धर्मात्मा धर्मविद्येषां राज्ञां राजन्पुरोहितः। यो राजानं नयेद्बुद्धया सर्वतः परिपूर्णया // 15 राजा चैवंगुणो येषां कुशलं तेषु सर्वशः // 2 ब्राह्मणो हि कुले जातः कृतप्रज्ञो विनीतवाक। उभौ प्रजा वर्धयतो देवान्पूर्वान्परान्पितॄन् / श्रेयो नयति राजानं ब्रुवंश्चित्रां सरस्वतीम् // 16 यौ समेयास्थितौ धर्मे श्रद्धेयौ सुतपस्विनौ // 3 राजा चरति यं धर्मं ब्राह्मणेन निदर्शितम् / परस्परस्य सुहृदौ संमतौ समचेतसौ। शुश्रूषुरनहंवादी क्षत्रधर्मव्रते स्थितः // 17 ब्रह्मक्षत्रस्य संमानात्प्रजाः सुखमवाप्नुयुः // 4 तावता स कृतप्रज्ञश्चिरं यशसि तिष्ठति / विमाननात्तयोरेव प्रजा नश्येयुरेव ह। : तस्य धर्मस्य सर्वस्य भागी राजपुरोहितः // 18 ब्रह्मक्षत्रं हि सर्वेषां धर्माणां मूलमुच्यते // 5 एवमेव प्रजाः सर्वा राजानमभिसंश्रिताः। अत्राप्युदाहरन्तीमभितिहासं पुरातनम् / सम्यग्वृत्ताः स्वधर्मस्था न कुतश्चिद्भयान्विताः // 19 ऐलकश्यपसंवादं तं निबोध युधिष्ठिर // 6 राष्ट्र चरन्ति यं धर्मं राज्ञा साध्वभिरक्षिताः। - ऐल उवाच / चतुर्थं तस्य धर्मस्य राजा भागं स विन्दति // 20 यदा हि ब्रह्म प्रजहाति क्षत्रं देवा मनुष्याः पितरो गन्धर्वोरगराक्षसाः / क्षत्रं यदा प्रजहाति ब्रह्म / यज्ञमेवोपजीवन्ति नास्ति चेष्टमराजके / / 21 अन्वग्बलं कतमेऽस्मिन्भजन्ते इतो दत्तेन जीवन्ति देवताः पितरस्तथा / तथाबल्यं कतमेऽस्मिन्वियन्ति // 7 राजन्येवास्य धर्मस्य योगक्षेमः प्रतिष्ठितः // 22 कश्यप उवाच। छायायामप्सु वायौ च सुखमुष्णेऽधिगच्छति / व्युद्धं राष्ट्र भवति क्षत्रियस्य अग्नौ वाससि सूर्ये च सुखं शीतेऽधिगच्छति // 23 ब्रह्म क्षत्रं यत्र विरुध्यते ह / शब्दे स्पर्शे रसे रूपे गन्धे च रमते मनः / अन्वग्बलं दस्यवस्तद्भजन्तेतेषु भोगेषु सर्वेषु नभीतो लभते सुखम् // 24 ऽबल्यं तथा तत्र वियन्ति सन्तः // 8 अभयस्यैव यो दाता तस्यैव सुमहत्फलम्। ' नैषामुक्षा वर्धते नोत उस्रा न हि प्राणसमं दानं त्रिषु लोकेषु विद्यते // 25 न गर्गरो मथ्यते नो यजन्ते। -2086