________________ 12. 54. 3] शान्तिपर्व .. [ 12. 54. 30 हतेषु सर्वसैन्येषु तन्मे शंस महामुने // 3 भीष्म उवाच / वैशंपायन उवाच / दमो मोहः श्रमश्चैव क्लमो ग्लानिस्तथा रुजा / तव प्रसादाद्गोविन्द सद्यो व्यपगतानघ // 17 शरतल्पगते भीष्मे कौरवाणां धुरंधरे / यच्च भूतं भविष्यच्च भवच्च परमाते / आजग्मुर्ऋषयः सिद्धा नारदप्रमुखा नृप // 4 तत्सर्वमनुपश्यामि पाणौ फलमिवाहितम् / / 18 हतशिष्टाश्च राजामो युधिष्ठिरपुरोगमाः / वेदोक्ताश्चैव ये धर्मा वेदान्तनिहिताश्च ये। धृतराष्ट्रश्च कृष्णश्च भीमार्जुनयमास्तथा // 5 तान्सन्सिंप्रपश्यामि वरदानात्तवाच्युत // 19 तेऽभिगम्य महात्मानो भरतानां पितामहम् / शिष्टैश्च धर्मो यः प्रोक्तः स च मे हृदि वर्तते / अन्वशोचन्त गाङ्गेयमादित्यं पतितं यथा // 6 देशजातिकुलानां च धर्मज्ञोऽस्मि जनार्दन // 20 मुहूर्तमिव च ध्यात्वा नारदो देवदर्शनः / चतुर्वाश्रमधर्मेषु योऽर्थः स च हृदि स्थितः / उवाच पाण्डवान्सर्वान्हतशिष्टांश्च पार्थिवान् // 7 राजधर्माश्च सकलानवगच्छामि केशव // 21 प्राप्तकालं च आचक्षे भीष्मोऽयमनुयुज्यताम् / यत्र यत्र च वक्तव्यं तद्वक्ष्यामि जनार्दन / अस्तमेति हि गाङ्गेयो आनुमानिव भारत // 8 तव प्रसादाद्धि शुभा मनो मे बुद्धिराविशत् // 22 अयं प्राणानुत्सिसक्षुस्तं सर्वेऽभ्येत्य पृच्छत / युवेव चास्मि संवृत्तस्त्वदनुध्यानबृंहितः / कृत्स्नान्हि विविधान्धर्माश्चातुर्वर्ण्यस्य वेत्त्ययम् // 9 वक्तुं श्रेयः समर्थोऽस्मि त्वत्प्रसादाजनार्दन // 23 एष वृद्धः पुरा लोकान्संप्राप्तोति तनुत्यजाम् / / स्वयं किमर्थं तु भवाश्रेयो न प्राह पाण्डवम् / तं शीघ्रमनुयुञ्जध्वं संशयान्मनसि स्थितान् / / 10 किं ते विवक्षितं चात्र तदाशु वद माधव / / 24 एवमुक्ता नारदेन भीष्ममीयुनराधिपाः / वासुदेव उवाच / प्रष्टुं चाशक्नुवन्तस्ते वीक्षांचक्रुः परस्परम् // 11 यशसः श्रेयसश्चैव मूलं मां विद्धि कौरव / अथोवाच हृषीकेशं पाण्डुपुत्रो युधिष्ठिरः / मत्तः सर्वेऽभिनिर्वृत्ता भावाः सदसदात्मकाः // 25 नान्यस्त्वदेवकीपुत्र शक्तः प्रष्टुं पितामहम् // 12 शीतांशुश्चन्द्र इत्युक्ते को लोके विस्मयिष्यति / प्रव्याहरय दुर्धर्ष त्वमग्रे मधुसूदन / तथैव यशसा पूणे मयि को विस्मयिष्यति // 26 त्वं हि नस्तात सर्वेषां सर्वधर्मविदुत्तमः / / 13 आधेयं तु मया भूयो यशस्तव महायुते / एवमुक्तः पाण्डवेन भगवान्केशवस्तदा / ततो मे विपुला बुद्धिस्त्वयि भीष्म समाहिता॥२७ अभिगम्य दुराधर्षं प्रव्याहारयदच्युतः 14 यावद्धि पृथिवीपाल पृथिवी स्थास्यते ध्रुवा। वासुदेव उवाच / तावत्तवाक्षया कीर्तिर्लोकाननु चरिष्यति / / 28 कञ्चित्सुखेन रजनी व्युष्टा ते राजसत्तम / यच्च त्वं वक्ष्यसे भीष्म पाण्डवायानुपृच्छते / विस्पष्टलक्षणा बुद्धिः कच्चिच्चोपस्थिता तव / / 15 वेदप्रवादा इव ते स्थास्यन्ति वसुधातले / / 29 कञ्चिज्ज्ञानानि सर्वाणि प्रतिभान्ति च तेऽनघ / यश्चैतेन प्रमाणेन योक्ष्यत्यात्मानमात्मना / न ग्लायते च हृदयं न च ते व्याकुलं मनः // 16 / स फलं सर्वपुण्यानां प्रेत्य चानुभविष्यति // 30 -2055 -