________________ 12. 32. 19] शान्तिपर्व [12. 34. 8 अथाभिपत्तिर्लोकस्य कर्तव्या शुभपापयोः / अस्मानन्तकरान्धोरान्पाण्डवान्वृष्णिसंहितान् / मभिपन्नतमं लोके राज्ञामुद्यतदण्डनम् // 19 आक्रोशन्त्यः कृशा दीना निपतन्त्यश्च भूतले // 8 अथापि लोके कर्माणि समावर्तन्त भारत / अपश्यन्त्यः पितृन्भ्रातृन्पतीन्पुत्रांश्च योषितः / शुभाशुभफलं चेमे प्राप्नुवन्तीति मे मतिः // 20 त्यक्त्वा प्राणान्प्रियान्सर्वा गमिष्यन्ति यमक्षयम्॥९ एवं सत्यं शुभादेशं कर्मणस्तत्फलं ध्रुवम् / वत्सलत्याहिजश्रेष्ठ तत्र मे नास्ति संशयः / यज तद्राजशार्दूल मैवं शोके मनः कृथाः // 21 व्यक्तं सौक्ष्म्याच धर्मस्य प्राप्स्यामः स्त्रीवधं वयम् // खधर्मे वर्तमानस्य सापवादेऽपि भारत / ते वयं सुहृदो हत्वा कृत्वा पापमनन्तकम् / एवमात्मपरित्यागस्तव राजन्न शोभनः // 22 नरके निपतिष्यामो ह्यधःशिरस एव च // 11 विहितानीह कौन्तेय प्रायश्चित्तानि कर्मिणाम् / . शरीराणि विमोक्ष्यामस्तपसोग्रेण सत्तम / शरीरवांस्तानि कुर्यादशरीरः पराभवेत् / / 23 आश्रमांश्च विशेषांस्त्वं ममाचक्ष्व पितामह // 12 तद्राजञ्जीवमानस्त्वं प्रायश्चित्तं चरिष्यसि / इति श्रीमहाभारते शान्तिपर्वणि प्रायश्चित्तमकृत्वा तु प्रेत्य तप्तासि भारत // 24 त्रयस्त्रिंशोऽध्यायः // 33 // इति श्रीमहाभारते शान्तिपर्वणि द्वात्रिंशोऽध्यायः // 32 // वैशंपायन उवाच / युधिष्ठिरस्य तद्वाक्यं श्रुत्वा द्वैपायनस्तदा / युधिष्ठिर उवाच / समीक्ष्य निपुणं बुद्ध्या ऋषिः प्रोवाच पाण्डवम्॥१ हताः पुत्राश्च पौत्राश्च भ्रातरः पितरस्तथा / मा विषादं कृथा राजन्क्षत्रधर्ममनुस्मर / धशुरा गुरवश्चैव मातुलाः सपितामहाः // 1 स्वधर्मेण हता ह्येते क्षत्रियाः क्षत्रियर्षभ // 2 क्षत्रियाश्च महात्मानः संबन्धिसुहृदस्तथा / काङ्क्षमाणाः श्रियं कृत्स्नां पृथिव्यां च महद्यशः / यस्या ज्ञातयश्चैव भ्रातरश्च पितामह // 2 कृतान्तविधिसंयुक्ताः कालेन निधनं गताः // 3 वश्च मनुष्येन्द्रा नानादेशसमागताः / न त्वं हन्ता न भीमोऽपि नार्जुनो न यमावपि / तिता राज्यलुब्धेन मयैकेन पितामह // 3 कालः पर्यायधर्मेण प्राणानादत्त देहिनाम् // 4 स्तादृशानहं हत्वा धर्मनित्यान्महीक्षितः / न यस्य मातापितरौ नानुग्राह्योऽस्ति कश्चन / असकृत्सोमपान्वीरान्कि प्राप्स्यामि तपोधन / / 4 कर्मसाक्षी प्रजानां यस्तेन कालेन संहृताः // 5 दह्याम्यनिशमद्याहं चिन्तयानः पुनः पुनः / हेतुमात्रमिदं तस्य कालस्य पुरुषर्षभ / हीनां पार्थिवसिंहैस्तैः श्रीमद्भिः पृथिवीमिमाम् // 5 यद्धन्ति भूतैर्भूतानि तदस्मै रूपमैश्वरम् // 6 दृष्ट्वा ज्ञातिवधं घोरं हतांश्च शतशः परान् / कर्ममूात्मकं विद्धि साक्षिणं शुभपापयोः / कोटिशश्च नरानन्यान्परितप्ये पितामह // 6 सुखदुःखगुणोदक कालं कालफलप्रदम् // 7 का नु तासां वरस्त्रीणामवस्थाद्य भविष्यति / तेषामपि महाबाहो कर्माणि परिचिन्तय / विहीनानां स्वतनयैः पतिभिर्धाभिस्तथा // 7 / विनाशहेतुकारित्वे यैस्ते कालवशं गताः // 8 -2029 -