________________ 12. 20. 13] महाभारते [12. 22.3 यज्ञे यस्य श्रीः स्वयं संनिविष्टा अद्रोहेणैव भूतानां यो धर्मः स सतां मतः // 10 यस्मिन्भाण्डं काञ्चनं सर्वमासीत् // 13 अद्रोहः सत्यवचनं संविभागो धृतिः क्षमा / हरिश्चन्द्रः पार्थिवेन्द्रः श्रुतस्ते प्रजनः स्वेषु दारेषु मार्दवं हीरचापलम् / / 11 यज्ञैरिष्ट्वा पुण्यकृट्ठीतशोकः / धनं धर्मप्रधानेष्टं मनुः स्वायंभुवोऽब्रवीत् / ऋद्ध्या शक्रं योऽजयन्मानुषः सं तस्मादेवं प्रयत्नेन कौन्तेय परिपालय / / 12 स्तस्माद्यज्ञे सर्वमेवोपयोज्यम् // 14 यो हि राज्ये स्थितः शश्वद्वशी तुल्यप्रियाप्रियः। इति श्रीमहाभारते शान्तिपर्वणि क्षत्रियो यज्ञशिष्टाशी राजशास्त्रार्थतत्त्ववित् // 13 विंशतितमोऽध्यायः // 20 // असाधुनिग्रहरतः साधूनां प्रग्रहे रतः / धर्मे वर्त्मनि संस्थाप्य प्रजा वर्तेत धर्मवित् // 11 देवस्थान उवाच / पुत्रसंक्रामितश्रीस्तु वने वन्येन वर्तयन् / अत्रैवोदाहरन्तीममितिहासं पुरातनम् / विधिना श्रामणेनैव कुर्यात्कालमतन्द्रितः // 15 इन्द्रेण समये पृष्टो यदुवाच बृहस्पतिः // 1 य एवं वर्तते राजा राजधर्मविनिश्चितः / संतोषो वै स्वर्गतमः संतोषः परमं सुखम् / तस्यायं च परश्चैव लोकः स्यात्सफलो नृप / तुष्टेन किंचित्परतः सुसम्यक्परितिष्ठति / / 2 निर्वाणं तु सुदुष्पारं बहुविघ्नं च मे मतम् // 16 यदा संहरते कामान्कूर्मोऽङ्गानीव सर्वशः / एवं धर्ममनुक्रान्ताः सत्यदानतपःपराः। . तदात्मज्योतिरात्मैव स्वात्मनैव प्रसीदति // 3 आनृशंस्यगुणैर्युक्ताः कामक्रोधविवर्जिताः // 17 न बिभेति यदा चायं यदा चास्मान्न विभ्यति / प्रजानां पालने युक्ता दममुत्तममास्थिताः / कामद्वेषौ च जयति तदात्मानं प्रपश्यति // 4 गोब्राह्मणार्थं युद्धेन संप्राप्ता गतिमुत्तमाम // 18 यदासौ सर्वभूतानां न क्रुध्यति न दुष्यति / एवं रुद्राः सवसवस्तथादित्याः परंतप / कर्मणा मनसा वाचा ब्रह्म संपद्यते तदा // 5 साध्या राजर्षिसंघाश्च धर्ममेतं समाश्रिताः / एवं कौन्तेय भूतानि तं तं धर्म तथा तथा / अप्रमत्तास्ततः स्वर्ग प्राप्ताः पुण्यैः स्वकर्मभिः॥१९ तदा तदा प्रपश्यन्ति तस्माद्बुध्यस्व भारत / / 6 इति श्रीमहाभारते शान्तिपर्वणि अन्ये शमं प्रशंसन्ति व्यायाममपरे तथा / एकविंशोऽध्यायः // 21 // नैकं न चापरं केचिदुभयं च तथापरे // 7 22 यज्ञमेके प्रशंसन्ति संन्यासमपरे जनाः / वैशंपायन उवाच / दानमेके प्रशंसन्ति केचिदेव प्रतिग्रहम् / तस्मिन्वाक्यान्तरे वाक्यं पुनरेवार्जुनोऽब्रवीत् / केचित्सर्वं परित्यज्य तूष्णीं ध्यायन्त आसते॥ 8 - विषण्णमनसं ज्येष्ठमिदं भ्रातरमीश्वरम् // 1 राज्यमे के प्रशंसन्ति सर्वेषां परिपालनम् / क्षत्रधर्मेण धर्मज्ञ प्राप्य राज्यमनुत्तमम् / हत्वा भित्त्वा च छित्त्वा च केचिदेकान्तशीलिनः॥ / जित्वा चारीन्नरश्रेष्ठ तप्यते किं भवान्भृशम् // 2 एतत्सर्वं समालोक्य बुधानामेष निश्चयः। क्षत्रियाणां महाराज संग्रामे निधनं स्मृतम् / -2010